Λίγο πριν το 2010 δώσει τη θέση του στο 2011, στις 18 Δεκεμβρίου, ο Аргир Ковачев-Αργκιρ Κοβάτσσεβ (Αργύρης Κοβάτσης–Δημητρίου), άφησε την τελευταία του πνοή στα 92 του χρόνια. Γεννήθηκε στις 21 του Μάη 1918 στο χωριό Зралци-Ζράλτσι-Αμπελόκηποι Καστοριάς, από τους γονείς Τάνας και Γιάννα. Το επώνυμο Δημητρίου του το επέβαλε το καθεστώς Μεταξά, όταν το 1936, εκτεταμένα άλλαζε τα «μακεδονοφανή», ήδη από νωρίτερα ελληνοποιημένα επώνυμα. Ο Άργκιρ ήταν πνεύμα ανήσυχο και αμέσως άρχισε τον αγώνα εναντίων των φασιστικών δυνάμεων κατα τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου. Μετά το τέλος του πολέμου αυτού και την έναρξη του Εμφυλίου πολέμου, εντάχθηκε στις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού, όπου πολέμησε μέχρι το τέλος με το βαθμό του Ταγματάρχη.
Ο Αργύρης Κοβάτσης τη δεκαετία του 1940 και ΄τη δεκαετία του 1990.
Μετά τη ήττα του ΔΣΕ,αναγκάστηκε να εγκατασταθεί στην Πολωνία, όπου με την σύζυγό του Ελένη, απέκτησαν τέσσερα παιδιά και μετέπειτα εγκαταστάθηκαν στη Δημοκρατία της Μακεδονίας. Πολλά χρόνια αργότερα, κατάφερε μετά από πολλές δυσκολίες να επαναπατριστεί και να ζήσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του, στα πατρικά του εδάφη, για τα οποία τόσο σκληρά αγωνίστηκε. Λίγους μήνες πριν το θάνατό του, εξέδωσε τα απομνημονεύματά του, με το βιβλίο ‘Ο Ατίθασος Ταγματάρχης‘.
(Πηγή: NovaZora.gr)
Εδώ μπορείτε να δείτε το ‘Ατομικό Βιβλιάριο Αξιωματικού του ΔΣΕ’ του Αργύρη Κοβάτση: (περισσότερα…)
Β.Μ. 1 Μαΐου 2011
Το άρθρο ανήκει στις κατηγορίες:
ΔΣΕ,
Εθνική Αντίσταση,
Εις μνήμην,
Ελληνοϊταλικός πόλεμος 1940-1941,
Εμφύλιος,
Επικαιρότητα,
Ιστορία,
Κατοχή,
Μακεδονικό,
Μειονότητες,
Μεσοπόλεμος,
Μετεμφυλιακή Ελλάδα 1950-1967,
Ντοκουμέντα,
Σπάνιες εκδόσεις,
Πριν λίγο καιρό, είχαμε ανεβάσει το πρώτο τεύχους του περιοδικού “ΛΟΖΑ” (ή “Μακεδονικό Ενημερωτικό Δελτίο“, όπως λεγόταν τότε που πρωτοξεκίνησε, το 2000, κλικ εδώ.
Γράφαμε τότε:
«“ΛΟΖΑ” σημαίνει “κληματαριά” στα μακεδονικά. “ΛΟΖΑ”, επίσης, είναι το όνομα ενός περιοδικού που εκδίδεται στην Ελλάδα, από εθνικά Μακεδόνες, με μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων».
Σήμερα, με τη βοήθεια και πάλι του γνωστού διαδικτυακού μας φίλου, είμαστε στην ευχάριστη θέση να ανεβάσουμε και το δεύτερο τεύχος του περιοδικού, από τον Αύγουστο του 2000.
Σε αυτό το τεύχος, μεταξύ άλλων, υπάρχει και ένα μικρό αφιέρωμα στους πολιτικούς πρόσφυγες του Εμφυλίου Πολέμου. Στο εξώφυλλο, ένας από αυτούς, ο Αλεξάνταρ Πόποφσκι.
Μπορείτε να το διαβάσετε ή/και να το “κατεβάσετε” στον σκληρό σας δίσκο, εδώ παρακάτω:
[scribd id=51926462 key=key-1qgvnhjj26pldbyuzl96 mode=list]
Β.Μ. 30 Μαρτίου 2011
Το άρθρο ανήκει στις κατηγορίες:
ΔΣΕ,
Εμφύλιος,
Επικαιρότητα,
Ιστορία,
Καταστολή,
Κοινωνικά κινήματα,
Μακεδονικό,
Μειονότητες,
ΜΜΕ + Δημοσιογράφοι,
Ντοκουμέντα,
Περιοδικά,
Σπάνιες εκδόσεις,
Τέχνες και πολιτισμός,
Στις 17 Μαρτίου του 2011 έφυγε από τη ζωή ο Μωυσής Μιχαήλ Μπουρλάς, ‘Ελληνας, Εβραίος και αριστερός’, όπως ακριβώς ήταν και ο τίτλος του βιβλίου του, εκδόσεις ‘Νησίδες’, Σκόπελος, 2000.
Η ζωή του ήταν μυθιστορηματική, κυριολεκτικά.
Ορθιος, τέταρτος από αριστερά, κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, το 1940-1941. Την φωτογραφία, η οποία είναι από το βιβλίο, τη δανειστήκαμε από το blog Abravanel.
Με τη συγκλονιστική του αυτοβιογραφία ‘Ελληνας, Εβραίος, αριστερός‘, έδειξε ότι «το να γεννιέται κάποιος Έλληνας ή Εβραίος δεν είναι επιλογή. Επιλογή είναι η στάση ζωής». Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει. Θα τον θυμόμαστε με τη στεντόρεια φωνή του, με το πλατύ χαμόγελό του, με την επιβλητική, λεβέντικη κορμοστασιά και την απέραντη καλοσύνη του.
Το εξώφυλλο του βιβλίου, εκδόσεις ‘Νησίδες’, Σκόπελος, 2000
Για το βιβλίο του:
«Είναι η πρώτη φορά που παίρνω χαρτί και μολύβι […] και ίσως τούτο είναι το τελευταίο μου γραφτό»,
γράφει ο Μωυσής Μπουρλάς προλογίζοντας την ιστορία της ζωής του. Που είναι πολύ διαφορετική από όσες έχουμε διαβάσει μέχρι σήμερα: ένας Ελληνας Εβραίος αριστερός εργάτης δρα στις μεγάλες κρίσιμες στιγμές της ιστορίας της Ελλάδας -εργατικοί αγώνες κατά την μεταξική δικτατορία, πόλεμος της Αλβανίας, το αντάρτικο του ΕΛΑΣ στα βουνά του Κιλκίς, αγώνες και διωγμοί της αριστεράς, εξορία στα ξερονήσια (Αι Στράτης, Μακρόνησος, Ικαρία), μετανάστευση, προσφυγιά …
Ο συγγραφέας, που εντάχθηκε στο αριστερό εργατικό κίνημα από τα δεκαεφτά του χρόνια, βρέθηκε υπο εντελώς ιδιαίτερες συνθήκες στο Ισραήλ, μετανάστευσε απο εκεί στην τέως ΕΣΣΔ και επέστρεψε στην Ελλάδα ως ‘παλλινοστών’ στα εβδομήντα δύο του χρόνια, για να ξεκινήσει έναν νέο αγώνα για την επιβίωση και την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας. Κι ενώ λέει ότι θέλει μόνο να γράψει για τη ζωή του «στις τρείς ηπείρους, Ευρώπη, Ασία, Αφρική, και τις τέσσερις θάλασσες, Μεσόγειο, Ερυθρά, Μαύρη, Κασπία», μας δίνει ένα απαράμιλλο ντοκουμέντο για την ιστορία των απλών ανθρώπων, της καθημερινής ζωής με τις μεγάλες και μικρές στιγμές της.
Το ζωντανό και κριτικό πνεύμα και η παρατηρητικότητα του γράφοντος, που είναι πάντα στραμμένος στον άνθρωπο, κάνουν το γραπτό του όχι μόνο πολύτιμο για τον ιστορικό, τον κοινωνιολόγο και τον ανθρωπολόγο, αλλά και συναρπαστικό για τον κάθε αναγνώστη.
Ευχαριστώ και από εδώ την κ. Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, που επιμελήθηκε τη μαρτυρία του Μωυσή-Μιχαήλ Μπουρλά».
Μια κριτική στο βιβλίο του:
«Ελληνας, Εβραίος και αριστερός είναι ο τίτλος του βιβλίου του 92χρονου πια συγγραφέα Μωυσή Μπουρλά. Αφήγηση μιας ζωής., ένα βιβλίο στο οποίο ο αναγνώστης δεν θα βρει απαντήσεις, αλλά θα του γεννηθούν ερωτήματα, για το τι σηματοδοτούν η εθνικότητα, η θρησκεία και οι πολιτικές επιλογές στη ζωή ενός ανθρώπου. Εβραϊκής καταγωγής ο συγγραφέας, γεννημένος στην Αίγυπτο. Η χαρτοπαιξία του πατέρα οδηγεί την οικογένεια στην οικονομική καταστροφή. Ο ερχομός στην Ελλάδα επιβεβλημένος ύστερα απ’ αυτό. Από τον πλούτο στη φτώχεια. Οι δυσκολίες πολλές, και οι αναμνήσεις επίσης. Το 1936 επίσημα γίνεται ενεργό μέλος του ΚΚΕ Ακολουθούν η στρατιωτική θητεία, ο Πόλεμος, η γερμανική Κατοχή, η αντίσταση με τον ΕΛΑΣ, ο Εμφύλιος, η εξορία. (Εντελώς λιτά περιγράφονται οι στιγμές των μαχών, της μοναξιάς, της συντροφικότητας, της πείνας, των κακουχιών, αλλά και οι αναλαμπές χαράς και ανακούφισης. Πολλά χρόνια αργότερα, τορναδόρος σε εργοστάσιο της Ε.Σ.Σ.Δ., θα θυμάται στίχους που έγραψε ο Ρίτσος στην εξορία και θα τους τραγουδά, καθώς και θεατρικές παραστάσεις που οργάνωνε με τον Μάνο Κατράκη.) Από την εξορία βρίσκεται στο Ισραήλ, διωγμένος και πάλι. Παραμένει ενεργό μέλος του κόμματος, και ο αγώνας για την επιβίωση συνεχίζεται. Η ζωή και οι συνθήκες τού επιφυλάσσουν ένα γάμο, ένα γιο κι ένα χωρισμό. Με τη δεύτερη γυναίκα του, Ρωσίδα, αφού περιπλανιούνται σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, καταλήγουν στη Σοβιετική Ενωση. Τα χρόνια περνούν, η επιθυμία για γυρισμό έντονη. Η χαμένη προ πολλού ελληνική ιθαγένεια αλλά και τα πολιτικά του φρονήματα δυσκολεύουν τον νόστο του. Κι όμως, ύστερα από πολλές προσπάθειες, καταφέρνει να γυρίσει στην Ελλάδα ο 70χρονος πια Μπουρλάς. Ανεργος, χωρίς πολλούς φίλους πια, και με την οικογένεια σκορπισμένη. Η εβραϊκή κοινότητα τον αντιμετωπίζει με συγκρατημένη ευγένεια. Το κράτος πουθενά, και ο αγώνας για την ιθαγένεια μεγάλος. Έφτασε, άραγε, στην Ιθάκη του;;;. Σήμερα ζει στο Γηροκομείο “Σαούλ Μοδιάνο” στη Θεσσαλονίκη και κατάφερε να πάρει ξανά την ελληνική ιθαγένεια. Τα κατάφερε, λοιπόν;;; Ίσως. Ίσως παραφράζοντας λίγο τον τίτλο του βιβλίου -Ελληνας, Εβραίος ή αριστερός- αντιληφθούμε ότι η Ιθάκη δεν είναι μια πατρίδα ή μια θρησκεία, αλλά η ελευθερία τού καθενός να ζει όπως νομίζει και επιθυμεί. Δείχνοντας ότι το να γεννιέται κάποιος Έλληνας ή Εβραίος δεν είναι επιλογή. Επιλογή είναι ο τρόπος του ζην».
[Ελενα Δουβλέτη, Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας, 30.4.2009]
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Εχει δοθεί η άδεια να μεταφραστεί το βιβλίο στις Η.Π.Α. και στη Γερμανία. Αποσπάσματά του έχουν μεταφραστεί και δημοσιευθεί στη Γαλλία.
Ο Μωυσής Μπουρλάς (στο κέντρο) μαζί με συνεξορίστους του στην Ικαρία.
Η μαρτυρία του από τα γεγονότα του Μάη του 1936 στη Θεσσαλονίκη:
«Στις 9 του Μάη η φάλαγγα ξεκίνησε από την πλατεία Βαρδαρίου μέσω Κολόμβου με πλακάτ συνθήματα και μαγιάτικα τραγούδια. Ο όγκος, που όλο μεγάλωνε, κατευθύνονταν προς τις οδούς Βενιζέλου-Αριστοτέλους. Οι αρχές, φοβισμένες από τον όγκο των διαδηλωτών, παράταξαν στρατό, πεζικό, και με στρατιωτικά αυτοκίνητα κινούνταν πάνω κάτω, ενώ οι αστυνομικοί, όπως αργότερα διαπιστώθηκε, είχαν πιάσει τα γύρω μπαλκόνια στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου. Όπως φάνηκε ήταν οργανωμένη η επίθεσή τους, και με το πρόσχημα ότι οι απεργοί λιθοβόλησαν ένα στρατιωτικό αυτοκίνητο άρχισε το πιστολίδι από τα μπαλκόνια, που απ’ αυτό σκοτώθηκαν τα πέντε θύματα εκείνης της μέρας, ενώ ο στρατός πυροβολούσε στον αέρα ακούγοντας τις φωνές του κοσμάκη: «Αδέλφια, μη μας σκοτώνετε». Όπως αργότερα αποδείχτηκε, όλα τα τραύματα των νεκρών και τραυματιών προέρχονταν από ψηλά και όχι από κατά μέτωπο πυροβολισμούς.
Είχαμε περάσει την οδό Βενιζέλου και από τους πυροβολισμούς ο κοσμάκης άρχισε να διαλύεται, γιατί δεν ήξεραν ότι ο στρατός δεν ρίχνει στο ψαχνό. Εγώ και μερικοί ακόμα τρυπώσαμε στο ξενοδοχείο «Λίντο» και κατεβήκαμε μετά από μισή ώρα περίπου και οι δρόμοι ήταν σχεδόν κενοί. Εγώ, που έμενα τότε στη Συγγρού, γυρνώντας σπίτι ούτε κατάλαβα ότι από το κάτω ψαχνό του δεξιού αυτιού μου έτρεχε αίμα και μου είχε βάψει όλο το πουκάμισο -δεν το είχα προσέξει μες στην ταραχή- και όταν από το παράθυρο με είδαν οι αδερφές μου και η μητέρα μου βάλαν τα κλάματα, και μόνο όταν μπήκα στο σπίτι με ρώτησαν αν είμαι πληγωμένος. Τότε σάστισα, και όταν μου δείξαν τα αίματα στο πουκάμισο έβαλα το χέρι στο αυτί που είχε αρχίσει να με τσούζει.
Την επομένη, στις 10 Μαΐου, που έγινε η κηδεία των αδικοσκοτωμένων, ήταν πραγματική λαοθάλασσα. Αμέτρητοι ήταν οι συνοδεύοντες τις σορούς, τραγουδώντας το «Πέσατε θύματα αδέλφια εσείς». Οι δρόμοι ήταν γεμάτοι κόσμο, τα μπαλκόνια γεμάτα, αλλά ούτε ένας χωροφύλακας ούτε στρατιώτης δεν φάνηκε ως το νεκροταφείο.
Μετά την Καμάρα, κοντά στο Σιντριβάνι, δεν ξέρω πώς βρέθηκε ένας αξιωματικός μεταξύ του λαού, τον σήκωσαν στα χέρια φωνάζοντας «Ζήτω ο ελληνικός στρατός», και όντας ψηλά στα χέρια των διαδηλωτών είπε μερικά λόγια, ότι κι εγώ είμαι παιδί αυτού του λαού και ήρθα να συνοδέψω τα αδέλφια μας στην τελευταία τους κατοικία. Ποια ήταν η τύχη του αξιωματικού αυτού, δεν μάθαμε.
Η Τούμπα έκανε την ίδια μέρα ξεχωριστή κηδεία, γιατί ένα από τα θύματα ήταν Τουμπιώτης. Δύο απ’ αυτούς ήταν Εβραίοι, ο ένας σύντροφός μου από την τριάδα μας στη νεολαία.[σ.σ.: την ΟΚΝΕ]
Αργότερα, σε κομματικές συνελεύσεις ειπώθηκε από πολλούς συντρόφους ότι η 10η Μαΐου ήταν ημέρα που μπορούσε το κόμμα να πάρει την εξουσία στα χέρια του. Εγώ ήμουνα της γνώμης ότι δεν μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο, εφόσον όλη η υπόλοιπη Ελλάδα ζούσε κάτω από καθεστώς αστυνομικό, και αν γινόταν κάτι τέτοιο, θα πνιγόταν η Θεσσαλονίκη στο αίμα».
[Μωυσής Μιχαήλ Μπουρλάς, ‘Ελληνας, Εβραίος και αριστερός’, σελίδα 36]
Εδώ σε ηλικία 87 ετών, εξηγεί σε ένα ντοκιμαντέρ για τη Θεσσαλονίκη, στο εξαιρετικό φιλμ του Paolo Poloni ‘Salonica’, ότι προπολεμικά η κοινή γλώσσα Εβραίων και Χριστιανών λιμενεργατών ήταν τα ισπανοεβραϊκά.
Περαιτέρω: (περισσότερα…)
Β.Μ. 19 Μαρτίου 2011
Το άρθρο ανήκει στις κατηγορίες:
Βιβλία,
Εθνική Αντίσταση,
Εις μνήμην,
Ελληνοϊταλικός πόλεμος 1940-1941,
Εμφύλιος,
Επικαιρότητα,
Ιστορία,
Κατοχή,
Κοινωνικά κινήματα,
Μειονότητες,
Μεσοπόλεμος,
Προτάσεις για διάβασμα,
Τέχνες και πολιτισμός,
Το περιοδικό ‘Σχολιαστής’, που εκδιδόταν από το 1983 έως το 1990 ήταν ένα περιοδικό-τομή στο χώρο του ελληνικού τύπου. Μέσω των ρεπορτάζ του περιοδικού και των πολλών υπογραφών από δημοσιογράφους που αρργότερα έγιναν πολύ γνωστοί, οι αναγνώστες του ήρθαν, ίσως για πρώτη φορά, σε επαφή με πολλά καυτά θέματα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της Ελλάδας, και όχι μόνο. Θέματα, πολλές φορές αγνοημένα, αν όχι θέματα-ταμπού. Ενα από αυτά ήταν και η ύπαρξη της μακεδονικής μειονότητας στη Βόρεια Ελλάδα, ένα θέμα, που επί 40 χρόνια, από τη λήξη του Εμφυλίου και μετά, κανείς δεν το άγγιζε. Εκεί στα τέλη της δεκαετίας του 1980, υπό τη διεύθυνση της ομάδας των δημοσιογράφων που αργότερα, μετά το τέλος του ‘Σχολιαστή’, έγιναν γνωστοί ως οι ‘φορείς του Ιού‘ στην εφημερίδα ‘Ελευθεροτυπία’, μια σειρά άρθρων του περιοδικού ανέδειξαν τους «ανύπαρκτους» συμπατριώτες μας. Ενα δημοσίευμα, μάλιστα, παρομοίαζε την περίπτωσή τους με την περίπτωση των Παλαιστινίων, αλλά ενώ για τους τελευταίους γνωρίζαμε σε όλη τη Μεταπολίτευση σχεδόν τα πάντα, για τους πρώτους, που ήταν και εντός συνόρων, κανείς ‘δεν ήξερε’ τίποτε.
Σχολιαστής, τχ #79, Σεπτέμβριος 1989, Δημήτρης Ψαρράς, Οι ανθέλληνες Ελληνες, Οι φάκελοι που δεν καίγονται, Απόρρητο ντοκουμέντο, Επιβουλή κατά της Μακεδονίας
Μία μεγάλη δημοσιογραφική επιτυχία του περιοδικού, στο τεύχος #79, του Σεπτεμβρίου του 1989, ήταν η δημοσίευση μιας ‘απόρρητης έκθεσης’ της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης, με τίτλο ‘Επιβουλή κατά της Μακεδονίας‘, και ημερομηνία 16 Φεβρουαρίου 1982.
Αυτό το δημοσίευμα του περιοδικού ‘Σχολιαστής’, με την υπογραφή του Δ.Ψ. (=Δημήτρης Ψαρράς) και με τίτλο ‘Απόρρητο ντοκουμέντο – Οι ανθέλληνες Ελληνες – Οι φάκελοι που δεν καίγονται‘, και με (τον μάλλον ειρωνικό) υπότιτλο ‘Επιβουλές‘, παρουσιάζουμε σήμερα, σε πιστή ανατύπωση από το τεύχος #79, Σεπτέμβριος 1989.
(περισσότερα…)
Β.Μ. 23 Φεβρουαρίου 2011
Το άρθρο ανήκει στις κατηγορίες:
Διεθνή,
Εμφύλιος,
Ιστορία,
Καταστολή,
Μακεδονικό,
Μειονότητες,
Μεταπολίτευση,
ΜΜΕ + Δημοσιογράφοι,
Ντοκουμέντα,
Περιοδικά,
Σκελετοί στη ντουλάπα,
Σπάνιες εκδόσεις,
Υπαρκτός Σοσιαλισμός,
Ο Ιός γράφει για την ‘τελευταία πληγή του εμφυλίου’. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΕΨΙΛΟΝ της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας στις 21 Νοεμβρίου 1999. Υπάρχει στην ιστοσελίδα του ‘Ιού’, ασφαλώς, -εδώ το πρωτότυπο δημσοίευμα με τις φωτογραφίες
Η πρώτη σελίδα του αφιερώματος. Στο εξώφυλλο, ο Αλεξάνταρ Πόποφσκι, νεαρός μαχητής του ΔΣΕ στον Γράμμο, πολέμησε στο βουνό ως υπασπιστής του Ζαχαριάδη και του Φλωράκη σε ηλικία 16 χρόνων.
50 ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ
Η τελευταία πληγή του εμφυλίου
Οι νεότεροι δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξή τους. Κάποιοι παλιότεροι τους έχουν ξεχάσει. Κάποιοι άλλοι που πολέμησαν μαζί τους δεν θέλουν να τους θυμούνται. Και οι αρχές, με κυνισμό, περιμένουν απλώς να πεθάνουν. Κι όμως, εκείνοι ζουν ακόμα με την ελπίδα ότι θα μπορέσουν να ξαναδούν τον τόπο που γεννήθηκαν. Είναι οι τελευταίοι πολιτικοί πρόσφυγες που τους αρνούνται ακόμα την ελληνική ιθαγένεια.
Το φετινό φθινόπωρο προγραμματίστηκαν τρία σημαντικά ιστορικά συνέδρια με αντικείμενο τον εμφύλιο πόλεμο. Οι γνωστότεροι έλληνες ιστορικοί έδωσαν τη συμβολή τους σε ένα θέμα που φαίνεται ότι έχει περάσει πλέον στη δικαιοδοσία της επιστήμης τους. Ολες οι σοβαρές εφημερίδες συνέταξαν ειδικά αφιερώματα στα 50 χρόνια από τη λήξη του εμφυλίου. Διασταυρώθηκαν απόψεις και διατυπώθηκαν διαφωνίες, όλοι όμως φαίνεται να συμφώνησαν σε ένα σημείο: ο ελληνικός εμφύλιος είναι μια ιστορία του παρελθόντος.
Και όμως. Ο μισός αυτός αιώνας δεν φαίνεται να είναι αρκετός για να κλείσει και η τελευταία πληγή που άφησε στους επιζήσαντες. Οσες πολιτικές πρωτοβουλίες κι αν έχουν παρθεί για «την άρση των συνεπειών του» (με τελευταία το ομώνυμο νομοθέτημα της συγκυβέρνησης Τζαννετάκη), ο εμφύλιος εξακολουθεί να στερεί από μια ομάδα πολιτών της Ελλάδας το αυτονόητο δικαίωμα να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Τους απαγορεύει ακόμα και την απλή ολιγόωρη επίσκεψη στο χωριό που γεννήθηκαν, εκεί που είναι θαμμένοι οι γονείς τους, εκεί που ζουν ακόμα οι συγγενείς τους. Είναι οι τελευταίοι πολιτικοί πρόσφυγες, που ακόμα θεωρούνται «επικίνδυνοι», μόνο και μόνο επειδή πολιτογραφήθηκαν «Μακεδόνες» ή έτυχε να κατάγονται από τα σλαβόφωνα χωριά της ελληνικής Μακεδονίας και επειδή επιμένουν να αρνούνται οποιασδήποτε μορφής δήλωση νομιμοφροσύνης ή εθνικής μεταμέλειας τους ζητά το ελληνικό κράτος.
(περισσότερα…)
