Διαβάζοντας τη γιαγιά τη κυρά-Λένη ν’ αναλύει με τον δικό της εξαιρετικό τρόπο τα της κρίσης,
μας ήλθε στη μνήμη ένας διάλογος, ένα περιστατικό που είχαμε διαβάσει παλαιότερα.
Αφίσα της Κατοχής, Η Εθνική Αλληλεγγύη οργανώνει τη Λαϊκή Πρόνοια
Ρωτάει επί Κατοχής ο τοπικός εκεί ο ΕΑΜικός μια γιαγιά σ’ ένα χωριό της Κοζάνης:
– Γιαγιά, ξέρεις τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ;
Και απαντάει η γιαγιά:
ΕΝΘEMATA
27 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ: ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ ΚΑΙ ΗΡΩΩΝ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ
Πλαστές ταυτότητες που έσωσαν ζωές, στην κατεχόμενη Αθήνα
Ενθέματα Αυγής, Κυριακή 29/01/2012. Πλαστές ταυτότητες που έσωσαν ζωές στην κατεχόμενη Αθήνα.
Αθήνα, Μάρτιος του 1944. Ένα 14χρονο τότε Εβραιόπουλο διηγείται μετά από 65 χρόνια:
«Όταν ακούσαμε στη γειτονιά πως έρχονται τα γερμανικά αποσπάσματα που μάζευαν τους Εβραίους, εγώ και ο Χριστιανός φίλος μου κρυφτήκαμε στην αυλή του σπιτιού στο οποίο έμενε τότε η οικογένειά μου. Ο Έλληνας διερμηνέας μας ρώτησε τα ονόματά μας.
-Αριστοτέλης, απάντησα
-Δημήτρης, είπε ο φίλος μουΟ Γερμανός επικεφαλής έκανε ένα νόημα, και ένας στρατιώτης μας τράβηξε κάτω τα παντελόνια. Ο διερμηνέας περιεργάστηκε τα γεννητικά μας όργανα, και, δείχνοντας εμένα μόνο, έκανε νόημα στους στρατιώτες να με συλλάβουν [1]».
Η περιτομή «πρόδωσε» το μυστικό του παιδιού, και φαίνεται ότι το ελληνοπρεπές όνομα που είχαν δασκαλέψει το παιδί να χρησιμοποιεί, δεν ήταν αρκετό να το σώσει από τις συνέπειες της εφαρμογής της «τελικής λύσης», που ξεδιπλωνόταν πλέον σε όλη την ελληνική επικράτεια. Ήδη από το Νοέμβριο του 1942, στη Θεσσαλονίκη, η ελεγχόμενη από τους Γερμανούς εφημερίδα «Απογευματινή» φιλοξενούσε πρωτοσέλιδα τη δήλωση του Χίτλερ: «Ο διεθνής Ιουδαϊσμός θα εξαφανιστεί από την Ευρώπη [2]». Και, εάν στην Αθήνα και στις άλλες ιταλοκρατούμενες περιοχές, το σχέδιο βιομηχανικής εξόντωσης των Ελλήνων Εβραίων δεν είχε προχωρήσει ακόμη, αυτό οφειλόταν στην απροθυμία των ιταλικών αρχών κατοχής να συμπράξουν. Όμως, έπειτα από την συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον Σεπτέμβριο του 1943, ο διοικητής του SSonderkommando Άλφρεντ Ρόζεμπεργκ, κύριος ιδεολόγος του ναζιστικού καθεστώτος, θα έκλεινε οριστικά το ζήτημα της ύπαρξης «υπανθρώπων» στην Ελλάδα. ‘Ηταν η ώρα να εφαρμοστούν και στην Αθήνα οι περιβόητοι «Νόμοι της Νυρεμβέργης», εξοντώνοντας τα «ανθρώπινα παράσιτα» μέχρι ενός και διά παντός.
Η πλαστή ταυτότητα του δικηγόρου Αλφρέδου Κοέν με το όνομα ‘Παύλος Πανόπουλος’.
Από την Κυριακή 04 Δεκεμβρίου 2011, το ιστολόγιό μας εγκαινιάζει τη συνεργασία του με το ένθετο ‘Ενθέματα‘ της κυριακάτικης Αυγής. Το πρώτο σημείωμα, που το υπογράφει ο συνεργάτης μας Κλέων Ιωαννίδης (ή Κλέων Νεμέας, για τους φίλους του μπλογκ), έχει τίτλο ‘«Η Ελλάς», η επίσημη κυβερνητική εφημερίδα των Δεκεμβριανών ένα άγνωστο ντοκουμέντο‘.
Μπορείτε να το διαβάσετε ον-λάιν στον ιστότοπο της Αυγής, κλικ εδώ ή στο μπλογκ των ‘Ενθεμάτων’, κλικ εδώ.
Το φύλλο με ημερομηνία 08/12/1944.
Θυμίζουμε ότι όλα τα σημειώματα του ιστολογίου μας που γράφτηκαν ειδικά για τα ‘Ενθέματα’ βρίσκονται εδώ, Στα ΕΝΘΕΜΑΤΑ της ΑΥΓΗΣ,
Ημερομηνία δημοσίευσης: 04/12/2011
Με το άρθρο αυτό, τα «Ενθέματα» εγκαινιάζουν, με μεγάλη χαρά, τη συνεργασία τους με το ιστολόγιο της «Βασιλικής Μετατρούλου». Με την ευκαιρία επετείων, και όχι μόνο, ο Κλέων Ιωαννίδης, εκ μέρους του ιστολογίου, θα ανασύρει τεκμήρια, αναδεικνύοντας άγνωστες πλευρές τις ιστορίας. Όπως μας λέει, «ο ιστορικός οφείλει να φτιάξει μια αφήγηση που διερευνά τις αντιθέσεις, τις συγκρούσεις, τις συμπλεύσεις, που εξηγεί τη ροπή των γεγονότων. Όλα αυτά, κάτω από την επίδραση των ιδεών, και μέσα στον ορίζοντα που οι ιδέες καθορίζουν. Να βλέπει τους συσχετισμούς, τις αντίθετες ή τις παράλληλες διαδρομές, τις ανατροπές. Και να ερμηνεύει τον βηματισμό της κοινωνίας και των ανθρώπων. Αλλιώς, ‘δεν είναι Ιστορία, είναι καταγραφή γεγονότων, αποδελτίωση’, όπως σημείωσε ο Νίκος Σβορώνος. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, τη ρήση του Φίλιππου Ηλιού, ‘στα δικαιώματα του πολίτη θα έπρεπε να ανήκει και το δικαίωμα να γνωρίζει την ιστορία του‘ ».
ΕΝΘEMATA
Ενθέματα Αυγής, Κυριακή 04/12/2011. Εφημερίδα Η ΕΛΛΑΣ η επίσημη κυβερνητική εφημερίδα των Δεκεμβριανών.
«Η Ελλάς», η επίσημη κυβερνητική εφημερίδα των Δεκεμβριανών, ένα άγνωστο ντοκουμέντο
Στις 4 Δεκεμβρίου 1944, με το ξέσπασμα των γεγονότων που έμειναν στην Ιστορία ως «Δεκεμβριανά», ο υφυπουργός Τύπου και Διαφωτίσεως Πέτρος Γαρουφαλιάς εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση: «Αι σημεριναί συνθήκαι, λόγω ιδία της ελλείψεως μέσων ακριβούς διαφωτίσεως παρέχουν εξαιρετικώς πρόσφατον έδαφος εις την κυκλοφορίαν ψευδών ειδήσεων. Εφιστάται επομένως ιδιαιτέρως η προσοχή του κοινού εις το σημερινόν εύκολον έργον των διαδοσιών».
Η κυβερνητική πλευρά βρισκόταν μπροστά σε μια πολύ δυσάρεστη κατάσταση: «αποκλεισμένη σε μια στενή λωρίδα λίγων τετραγώνων γης και εγκλεισμένη στο ξενοδοχείο της ‘Μεγάλης Βρεττανίας’, δεν είχε τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με τον αθηναϊκό λαό», και αποκομμένη (και) από την επαρχία δεν είχε καμία δυνατότητα να αντικρούσει τα «δηλητηριώδη ψεύδη των στασιαστών» του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Το αθηναϊκό κοινό ενημερωνόταν από άλλες πηγές, ακόμη και από τα «εαμικά χωνιά», την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση δεν είχε καμία δυνατότητα δημόσιου λόγου, αν αυτός δεν περνούσε από τα «φίλτρα» των βρετανών συμμάχων της. (περισσότερα…)
Με μεγάλη χαρά, και με κάποια υπερηφάνεια, το ιστολόγιο παρουσιάζει ένα μοναδικό ντοκουμέντο (ορθότερα: σειρά ντοκουμέντων) από την περίοδο των Δεκεμβριανών του 1944, που έρχεται να καλύψει (πιστεύουμε) ένα μεγάλο κενό, τόσο στη βιβλιογραβία περί Δεκεμβριανών, όσο και στις διαθέσιμες πηγές για την περίοδο εκείνη, κατά την οποία, μέσα σε λίγες εβδομάδες άλλαξε η πορεία της χώρας.
Πρόκειται για την επίσημη κυβερνητική εφημερίδα με τίτλο ‘Η Ελλάς’, και υπότιτλο ‘Ημερήσια πρωινή εφημερίδα‘ και ‘Οργανο του ελληνικού λαού’, εκτός από το πρώτο φύλλο, της 5ης Δεκεμβρίου 1944, που ονομαζόταν ‘Επίσημον Δελτίον Πληροφοριών του Υφυπουργείου Τύπου και Διαφωτίσεως’.
Το πρώτο φύλλο σε μορφή προκήρυξης (όχι χρονολογικά). Επεφτε σαν προκήρυξη από τα αγγλικά αεροπλάνα.
Κυκλοφόρησαν συνολικά 46 φύλλα, από την 5η Δεκεμβρίου 1944 έως την 21η Ιανουαρίου 1945.
Εχουμε την εντύπωση ότι το υλικό αυτό, από τα άρθρα των 46 τευχών της εφημερίδας, έχει αγνοηθεί από ιστορικούς και ερευνητές, και μάλιστα πλήρως, διότι δεν μπορούμε να φέρουμε στη μνήμη μας κάποια π.χ. αναφορά, βιβλιογραφική ή απλή, σε κείμενο από τα άρθρα της εφημερίδας αυτής
Ολα αυτά τα τεύχη, συνολικά 46 εκδόσεις, μαζί με τα παραρτήματα και τις έκτακτες εκδόσεις, οι αναγνώστες του ιστολογίου μας θα έχουν τη δυνατότητα να διαβάσουν αμέσως εδώ παρακάτω.
Την περίοδο των Δεκεμβριανών κυκλοφορούσαν πολλές εφημερίδες και έντυπα.
Εντελώς ενδεικτικά:
Στην ΕΑΜική πλευρά π.χ. κυκλοφορούσε ο Ριζοσπάστης, η Λαοκρατία, η Ελεύθερη Ελλάδα, η Λαίκή Φωνή στη Θεσσαλονίκη, η Αλληλεγγύη όργανο της ‘Εθνικής Αλληλεγγύης’, η Νέα Γενιά της ΕΠΟΝ κ.λπ.
Η αντιΕΑΜική πλευρά επίσης είχε τη δυνατότητα να εκδίδει τα δικά της έντυπα: Το Ελληνικόν Αίμα, η Μεγάλη Ελλάς της ΕΔΕΕ, η Δόξα της ΠΕΑΝ, η Δημοκρατική Σημαία του ΕΔΕΣ κ.λπ.
Είχαν επίσης εμφανιστεί και εφημερίδες, ας τις πούμε, δημοσιογραφικές ή/και ιδιωτικές ή/και εμπορικές, όπως η Ελευθέρα Πόλις του Νάσου Μπότση, τα Καθημερινά Νέα του Λουκή Ακρίτα, η Αλήθεια, στον Πειραιά η Φωνή του Πειραιώς κ.ο.κ.
Από την Κατοχή, επίσης, συνέχιζαν την έκδοσή τους η Δημοκρατία και η Ελευθερία.
Οι Αγγλοι κι αυτοί είχαν τη δυνατότητα να τυπώνουν καθημερινό ‘Δελτίο Ειδήσεων’, στα ελληνικά ασφαλώς («Εκδίδεται υπό του Στρατηγείου των κατά ξηράν εν Ελλάδι δυνάμεων»), αλλά και φωτο-περιοδικά, με πολλές-πολλές φωτογραφίες και σχεδόν καθόλου κείμενο, όπως αυτό με τον τίτλο ΑΕΡΑ (ακρωνύμιο ΑΕΡΑ=Αγγλία Ελλάδα Ρωσία Αμερική), το οποίο τυπωνόταν στο Κάιρο, κυκλοφορούσε (και) στην Ελλάδα, και είχε κάνει 80 εκδόσεις μέχρι το Φεβρουάριο του 1945,
και τα ΦΩΤΟ-ΝΕΑ, έκδοση της AGIS, Αγγλοελληνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, τα οποία μέχρι τον Φεβρουάριο του 1945, είχαν κυκλοφορήσει 30 τεύχη.
Και η επίσημη κυβερνητική πλευρά;;; (θα ρωτούσε κανείς).
Οπως ακριβώς αναρωτηθήκαμε κι εμείς.
Η ερώτησή μας αυτή απαντήθηκε.
Με το ξέσπασμα των πρώτων συγκρούσεων, ο Υφυπουργός Τύπου και Διαφωτίσεως Πέτρος Ευαγ. Γαρουφαλιάς κάλεσε τον άδελφό του Δημήτριο Ευαγ. Γαρουφαλιά (1904-1978) πολιτικό μηχανικό και έφεδρο Ανθυποπλοίαρχο την περίοδο των Δεκεμβριανών και του ζήτησε να βρεθεί μία λύση, ώστε η επίσημη Κυβέρνηση να μπορέσει να κυκλοφορεί κάποιο έντυπο, κάποια εφημερίδα, που να απηχεί τις απόψεις του επίσημου κράτους («[…] της αποκλεισμένης, σε μια στενή λωρίδα λίγων τετραγώνων γης και εγκλεισμένης στο ξενοδοχείο της ‘Μεγάλης Βρεττανίας’, Κυβερνήσεως»).
Το πρόβλημα ήταν πολύ σημαντικό, κατά τον Υφυπουργό Πέτρο Γαρουφαλιά, διότι το αθηναϊκό κοινό ενημερωνόταν από άλλες πηγές, ακόμη και από τα «εαμικά χωνιά», ενώ η Κυβέρνηση, αποκομμένη (και) από την επαρχία δεν είχε καμμία δυνατότητα να αντικρούσει τα «δηλητηριώδη ψεύδη των στασιαστών».
Πράγματι, οι περισσότεροι υπάλληλοι του Υφυπουργείου Τύπου, φίλα προσκείμενοι στο ΕΑΜ «είχαν ουσιαστικά ατονήσει και είχαν συμπαραταχθεί με τη διαταχθείσα από το ΕΑΜ γενική απεργία». Από την άλλη, τα μέλη του Σωματείου Τυπογράφων και Τεχνικών Τύπου ανήκαν κατά συντριπτική πλειοψηφία στο ΚΚΕ και βρίσκονταν επίσης σε απεργία. Ολα τα τυπογραφεία βρίσκονταν είτε σε ΕΛΑΣιτοκρατούμενες περιοχές, είτε σε επικίνδυνες ζώνες.
Τελικά, ο Δημήτρης Γαρουφαλιάς, με τη βοήθεια του Αχιλλέα Κύρου, βρήκαν έναν Αρτινό τυπογράφο και έφεδρο Λοχία, ο οποίος τους οδήγησε σε ένα υπόγειο όπου βρισκόταν μια παλιά τυπογραφική μηχανή.
Αμέσως, ήδη την 5η Δεκεμβρίου 1944, δηλαδή τη μεθεπομένη του συλλαλητηρίου, το ‘Επίσημον Δελτίον Πληροφοριών του Υφυπουργείου Τύπου και Διαφωτίσεως’ ήταν πραγματικότητα.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Δημήτριου Γαρουφαλιά, «για λόγους καλυτέρας εντυπώσεως και ιδιαίτερα για να δοθεί μια πνοή αντικειμενικής αισιοδοξίας πως αποτυχαίνει η ανακατάληψη των Αθηνών και η νόμιμη τάξη θα επικρατήσει, αποφασίσθηκε να αλλάξει ο τίτλος σε ‘Η Ελλάς, Ημερήσια πρωινή εφημερίδα, Οργανο του ελληνικού λαού’»..
Ενα ακόμη απόσπασμα από το αυτοβιογραφικό έργο του Δημήτριου Γαρουφαλιά:
Ο Δημήτριος Γαρουφαλιάς θυμάται τις διεργασίες πριν από την έκδοση της εφημερίδας.
Η εφημερίδα ήταν δισέλιδη, μεγάλου σχήματος, 31 εκ επί 24 εκ. Κάποιες εκδόσεις της ήταν σε μαγαλύτερο σχήμα σαν εφημερίδα τοίχου. Στη διάρκεια των 46 αυτών ημερών, έκανε και κάποιες έκτακτες εκδόσεις.
Στο περιεχόμενό της υπήρχαν από τα πολύ σοβαρά και σπουδαία (π.χ. οι ανακοινώσεις του Ρόναλντ Σκόμπι και τα πρακτικά της σύσκεψης υπό τον Γουίνστον Τσόρτσιλ), μέχρι μικρές ειδήσεις, π.χ. για τα θέατρα και τους κινηματογράφους, ή ακόμη και ειδήσεις της μίας γραμμής του τύπου «Ευρέθη σάκος με 7 μαχαίρια. Πιστεύεται ότι ανήκει σε ΕΛΑΣίτη».
Η επιρροή του Πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου και των απόψεων του ήταν εμφανής: Σε αυτήν την εφημερίδα ανακοινώθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1944 η ίδρυση του ‘Αριστερού Μετώπου Ελλάδος’, ενός συνασπισμού ‘σοσιαλιστικών’, ας πούμε, κεντρώων-κεντροαριστερών κομμάτων και μικρών ομάδων υπό την αρχηγία του Γεωργίου Παπανδρέου.
Οπως επίσης εμφανής ήταν και η επιρροή των Αγγλών, με τις αναδημοσιεύσεις των λόγων του Τσόρτσιλ και του Ηντεν, τα νέα από τη βρεττανική Βουλή, τα ανακοινωθέντα του Ρόναλντ Σκόμπυ κ.ο.κ.
Το φύλλο με ημερομηνία 08/12/1944.
Ολα τα άρθρα που δημοσιεύτηκαν από την “Ελλάδα” μπορείτε να τα διαβάσετε παρακάτω, απλωμένα σε 512 σελίδες μεγέθους Α4.
Κλείνουμε με μία παράκληση:
Εχουμε την εντύπωση ότι αυτό το υλικό, που οπωσδήποτε προσθέτει σημαντικά στοιχεία στη μελέτη των γεγονότων του Δεκεμβρίου του 1944, δεν έχει αξιοποιηθεί από τους ιστορικούς και τους ερευνητές.
‘Σπάμε το κεφάλι μας‘, που λένε, αλλά δεν μπορούμε να θυμηθούμε κάποια αναφορά σε κάποιο κείμενο, σχετική με την εφημερίδα αυτή.
Ενδεχομένως και να κάνουμε λάθος.
Θα παρακαλούσαμε, λοιπόν, τους αναγνώστες του ιστολογίου, να μας γράψουν 2-3 γραμμές, και να μας ενημερώσουν,
αν τυχόν έχουν υπόψη τους κάποιο βιβλίο, μονογραφία, εργασία, κείμενο, οτιδήποτε που να αναφέρει την εφημερίδα αυτή, είτε σαν βιβλιογραφική παραπομπή, είτε σαν απλή αναφορά στην ύπαρξή της, (περισσότερα…)
Γενιές ολόκληρες από δεξιούς και εθνικόφρονες αντιστασιακούς, π.χ. του ΕΔΕΣ ή της ΕΚΚΑ, αυτοί και οι απόγονοί τους, και επί πολλά χρόνια, κάνουν αγώνα, και διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους, ώστε η κοινή γνώμη, και ειδικά οι ιστορικοί, να μην τους ταυτίζουν με τους Χίτες της Οργάνωσης ‘Χ’ του Γεώργιου Γρίβα-Διγενή και με τα Τάγματα Ασφαλείας, τους γνωστούς Ράλληδες, τους Γερμανοτσολιάδες.
1944: Γερμανοτσολιάδες, Ιωάννης Πλυτζανόπουλος, Γ. Σγούρος και πιθανόν Θ. Σγούρος (Μπέμπης) πιθανόν πριν το μπλόκο στην Κοκκινιά.
Γενιές ολόκληρες από μέλη της ‘Χ’, και μέλη της οργάνωσης ΡΑΝ, αυτοί και οι απόγονοί τους, και επί πολλά χρόνια, κάνουν αγώνα, και διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους, ώστε η κοινή γνώμη, και ειδικά οι ιστορικοί, να μην τους ταυτίζουν με τα Τάγματα Ασφαλείας, τους γνωστούς Ράλληδες, τους Γερμανοτσολιάδες. (Ο στενός συνεργάτης του Γρίβα, Νίκος Φαρμάκης, μεγαλοστέλεχος της ‘Χ’ και πρωταγωνιστής στα Δεκεμβριανά, έτσι τους έχει αποκαλέσει σε ντοκιμαντέρ, ‘ταγματαλήτες‘, επί λέξει).
Και γενιές ολόκληρες από άνδρες της Χωροφυλακής, έφεδροι, εθελοντές άνευ θητείας και μόνιμοι, αυτοί και οι απόγονοί τους, και επί πολλά χρόνια, κάνουν αγώνα, και διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους, ώστε η κοινή γνώμη, και ειδικά οι ιστορικοί, να μην τους ταυτίζουν με τους Χίτες της Οργάνωσης ‘Χ’ του Γεώργιου Γρίβα-Διγενή και με τα Τάγματα Ασφαλείας, τους γνωστούς Ράλληδες, τους Γερμανοτσολιάδες.
Ομως, η λαϊκή μούσα, η φιλική, η δική τους λαϊκή μούσα, μάλλον έχει άλλη γνώμη.
Στα τραγούδια, που έχουν μείνει γνωστά με το γενικό όρο ‘Χίτικα‘, συναντάμε την πλήρη ταύτιση των τριών αυτών κατηγοριών.
Και βλέπουμε να μπαίνουν στην ίδια κατηγορία οι Χίτες, οι Ταγματασφαλήτες και οι Χωροφύλακες άνευ θητείας, που λέγανε.
Ο λαϊκός υμνωδός δεν αφήνει αμφιβολίες, το λέει καθαρά
Γειά σας ταγματασφαλίτες,
χωροφύλακες και χίτες
λέει το τραγούδι.
Ας το δούμε ολόκληρο. Είναι το τραγούδι του Βαγγέλη Μαγγανά:
Απ’ όλα τα αποσπάσματα
Του Μαγγανά μ’ αρέσει,
που έχει τις σφαίρες σταυρωτά,
τ’ αυτόματο στη μέση.Γεια σου Μαγγανά μου, γεια σου
με τους Χίτες τα παιδιά σου.Με τι καρδιά ρε Μαγγανά στη Καλαμάτα μπήκες
και έσπασες τις φυλακές και έβγαλες τους Χίτες.Γειά σας ταγματασφαλίτες,
χωροφύλακες και χίτεςΔεν είμαστε κομμουνισταί, ούτε και λαοκράται
ειμαστε ελληνόπουλα, Χίτες, επαναστάται.Γεια σου Μαγγανά μου, γεια σου
με τους Χίτες τα παιδιά σου.Το βλέπεις ‘κείνο το βουνό, πουλιά δεν τ’ ανεβαίνουν
μα του Βαγγέλη τα παιδιά τ’ ανεβοκατεβαίνουν.Γεια σου Μαγγανά μου, γεια σου
να χαρείς το απόσπασμά σου.
Και σε μια άλλη εκδοχή, τα πράγματα γίνονται πολύ μοβόρικα
Το βλέπεις ‘κείνο το βουνό το πιο ψηλό απ’ τα άλλα;
Εκεί θα στήσει ο Μαγγανάς κομμουνιστών κρεμάλα
# Του Μαγγανά
Στον ίδιο σκοπό, με την ίδια μουσική, το τραγούδι του Πάνου Κατσαρέα.
# Γειά σου Φίλε Κατσαρέα, με τη χίτικη παρέα
Ο Γεώργιος Ζάρας ήταν, βέβαια, διαφορετική περίπτωση από τους δύο παραπάνω, αλλά έχει κι αυτός το δικό του τραγούδι (είναι ο ‘χωροφύλακας’ του στίχου):
# Του Ζάρα
Τέλος, ένα τραγούδι, που θα μπορούσε να είναι αφιερωμένο σε οποιονδήποτε από τους παραπάνω, αλλά εμείς νομίζουμε ότι είναι το τραγούδι για τους ΕΔΕΣιτοράλληδες.
# Ποτέ να μη παραδοθείς στου Βελουχιώτη τα σκυλιά
Ο πραγματικός λόγος για τον οποίο γράφτηκε αυτό το άρθρο (τα τραγούδια και τα βίντεο ήταν … παράπλευρο ‘δώρο’!) είναι για να θυμίσουμε ότι επίσημα, πλέον, τα (προδοτικά, ακόμη και για τους Χίτες, ακόμη και για τους χωροφύλακες) Τάγματα Ασφαλείας βρήκαν τη θέση τους δίπλα στις υπόλοιπες δεξιές και ακροδεξιές και φιλομοναρχικές οργανώσεις, χάρη σε ένα βιβλίο.
Πρόκειται για το βιβλίο, έκδοση της ‘Πανελλήνιας Συνομοσπονδίας Εθνικών Αντιστασιακών Οργανώσεων’, με τίτλο ‘Η Εθνική Αντίσταση των Ελλήνων‘, Αθήνα, 2001, μια εθνικόφρων έκδοση με φιλοδοξίες απάντησης στην αναγνώριση της εαμικής Αντίστασης. Ανάμεσα σε όλες τις γνωστές και αναγνωρισμένες οργανώσεις της Εθνικής Αντίστασης, όπως ο ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ, φιγουράρουν πλέον και τα Τάγματα Ασφαλείας.
Αλήθεια, πως θα ένοιωθαν, άραγε, οι πατριώτες του ΕΔΕΣ και της ΕΚΚΑ αν μάθαιναν ότι τους ‘τιμούν’ στην ίδια έκδοση, από κοινού με τους ράλληδες ταγματαλήτες γερμανοτσολιάδες;
Στις 5 Ιανουάριου του 1941 στο γήπεδο της Λεωφόρου (που παρεμπιπτόντως είχε ήδη αποκτήσει προβολείς εξ Ηνωμένων Πολιτειών, πράγμα πρωτοπόρο για την εποχή) μια ομάδα επίλεκτων της Αθήνας κέρδισε με 4-2 του επίλεκτους του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος που βρισκόταν στην Ελλάδα, ενώ στις 9 Μαρτίου του 1941 πάλι οι επίλεκτοι της Αθήνας κέρδισαν στη Λεωφόρο με 6-2 τους επίλεκτους της Βρετανικής Αεροπορίας. Το πρώτο παιχνίδι το παρακολούθησαν 18 χιλιάδες θεατές και το δεύτερο 15 χιλιάδες.
Αύγουστος του 1944, στη Νίκαια, Πειραιάς. Η ομάδα της ΕΠΟΝ Πειραιά. Η φωτογραφία πρωτοδημοσιεύτηκε στο λεύκωμα του δημοσιογράφου Τάκη Σέρβου ‘…Που λες στον Πειραιά’.
Η χρονιά 1941-1942 είναι εκείνη με τη λιγότερη αγωνιστική δράση μέσα στα χρόνια της Κατοχής. Σήμερα γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι διοργανώθηκαν δύο αγώνες. Ο ένας ήταν ανάμεσα στον Ολυμπιακό Πειραιώς και τον Εθνικό Πειραιώς με αποτέλεσμα 4-0 υπέρ του πρώτου στον οποίο μάλιστα σκόραρε και ο Νίκος Γόδας που όπως θα δούμε πιο κάτω υπήρξε η πιο εμβληματική φιγούρα ποδοσφαιριστή στη δίνη των γεγονότων της εποχής. Ο άλλος δεν έγινε ποτέ. Νά γιατί: Ηδη από τις αρχές του 1942 οι αθλητές του στίβου οργανώθηκαν στην Ενωση Ελλήνων Αθλητών με σκοπό να διατηρήσουν μέσα στις συνθήκες τις εποχής μια υποτυπώδη έστω αθλητική δραστηριότητα και παράλληλα να ενισχύσουν τους συναθλητές τους που βρίσκονταν σε δύσκολη θέση λόγω ασθενειών ή της περίφημης κατοχικής πείνας. Σύντομα στην Ενωση προσχώρησαν και αθλητές άλλων αθλημάτων, μαζικά μάλιστα οι ποδοσφαιριστές. Η ένωση οργάνωσε στο γήπεδο της Λεωφόρου ένα φιλικό παιχνίδι ανάμεσα στον ΠΑΟ και την ΑΕΚ. Οι αντίπαλοι θα έπαιζαν πλήρεις και το γεγονός απετέλεσε όαση σε μια χρονιά που κάθε σχεδόν αθλητική δραστηριότητα είχε σταματήσει. Φυσικά η προσέλευση του κόσμου ήταν τεράστια και το ενδιαφέρον μεγάλο. Πολλοί θεατές δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν την είσοδό τους στο γήπεδο καθώς τα 15 χιλιάδες εισιτήρια που είχαν εκδοθεί έγιναν ανάρπαστα.
Νά πως αφηγείται ο αρχηγός της ΑΕΚ, ο Κλεάνθης Μαρόπουλος τα συμβάντα:
«Αποφασίσαμε να γίνει αυτός ο αγώνας από τη μια για να μαζικοποιήσουμε την Ενωση Ελλήνων Αθλητών κι από την άλλη για να ενισχύσουμε με τις εισπράξεις τούς φυματικούς συναθλητές μας που έλιωναν στο Νοσοκομείο ‘Σωτηρία’. O κόσμος, που είχε χρόνια να δει ποδόσφαιρο, γέμισε ασφυκτικά το γήπεδο της Λεωφόρου. Πάνω από 15.000 ήταν μέσα στο γήπεδο, ενώ πολλοί έμειναν απ’ έξω. Οι δύο ομάδες θα έπαιζαν με πλήρεις συνθέσεις. Λίγο πριν τον αγώνα, όπως είχαμε συμφωνήσει, φτιάξαμε μια επιτροπή από ποδοσφαιριστές και πήγαμε στο γραφείο του Απόστολο Νικολαΐδη, του πρόεδρου του ΠΑΟ. Στην επιτροπή ήταν ο Κρητικός από τον Παναθηναϊκό, ο Τζανετής κι εγώ. Ζητήσαμε από τον Νικολαΐδη να μας δώσει ένα μέρος από τις εισπράξεις, για να ενισχύσουμε τους φυματικούς. Μας απάντησε ότι δεν ήταν διατεθειμένος να κάνει κάτι τέτοιο και μάλιστα μας ανακοίνωσε ότι διαιτητής στον αγώνα θα έπαιζε ένας Αυστριακός, αξιωματικός των δυνάμεων Κατοχής. Μετά από την απάντηση εκείνη, εμείς αποφασίσαμε να μην παίξουμε. Αν το κάναμε, θα ήταν σαν να συμφωνούσαμε με τους κατακτητές.
Βγήκαμε στον αγωνιστικό χώρο και οι δύο ομάδες μαζί, χαιρετίσαμε τους φιλάθλους, κι αντί ν’ αρχίσουμε τον αγώνα, ανεβήκαμε στις εξέδρες κι αρχίσαμε να εξηγούμε στον κόσμο τι ακριβώς είχε γίνει. Ο κόσμος δέχτηκε τις εξηγήσεις μας. Αυτό που επακολούθησε δεν μπορούσαμε να το φανταστούμε. Αγανακτισμένοι οι φίλαθλοι όρμησαν στον αγωνιστικό χώρο και κυριολεκτικά δεν άφησαν τίποτε όρθιο. Οι ξύλινες εξέδρες ξηλώθηκαν, τα δοκάρια ξεριζώθηκαν, συνθήματα υπέρ των ποδοσφαιριστών και κατά του Απόστολου Νικολαΐδη αλλά και της διοίκησης του ΠΑΟ ακούγονταν. Τα επεισόδια πήραν έκταση και γρήγορα σχηματίστηκε αντιφασιστική διαδήλωση, που έφτασε μέχρι την Ομόνοια. Οι φίλαθλοι-διαδηλωτές διαλύθηκαν μόνο με την εμφάνιση των γερμανικών δυνάμεων Κατοχής…».
Ετσι, από έναν ποδοσφαιρικό αγώνα που ποτέ δεν έγινε, γεννήθηκε μια από τις πρώτες (αν όχι η πρώτη) αντικατοχικές διαδηλώσεις στην Ελλάδα. Σήμερα, είναι θλιβερό, αλλά η στάση του Απόστολου Νικολαΐδη, η δική του άρνηση (και όχι των Γερμανών όπως μερικοί παρουσιάζουν) απόδοσης μέρους των εσόδων του αγώνα στους ασθενείς αθλητές του Νοσοκομείου ‘Σωτηρία’ και το γεγονός πως η διαδήλωση έγινε όχι μόνο εναντίον των κατακτητών, αλλά και εναντίον εκείνου, έχει αποσιωπηθεί.
Με αυτόν τον τρόπο ο Νικολαΐδης , μια από τις πιο σκοτεινές μορφές για τον Παναθηναϊκό και το ελληνικό ποδόσφαιρο, μένει ακόμα στο απυρόβλητο.
Πρόκειται για το σύνολο της παραγωγής σε φιλμ από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ, (ή ορθότερα, το φωτοκινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ), που έχει διασωθεί. Κάτι λιγότερο από 11 λεπτά. Δόθηκαν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας από την Ολυμπία και τον Κώστα Παπαδούκα, αδερφό του Θανάση Παπαδούκα, του οπερατέρ του κινηματογραφικού συνεργείου του ΕΛΑΣ, από το φθινόπωρο του 1944 μέχρι λίγο μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Πριν από τον Θανάση Παπαδούκα, την δουλειά αυτή έκανε ο οπερατέρ Ιωάννης Νισυρίου, με μία μηχανή που είχαν βρει «σε κάτι κιβώτια γερμανικά μαζί με φιλμ, τραβηγμένα και ατράβηχτα», όπως διηγείται ο Θανάσης Παπαδούκας.
Ισως η πιο κλασική φωτογραφία με αντάρτες του ΕΛΑΣ. Οκτώβριος 1944, στα βουνά κοντά στην Αθήνα. Ο πρώτος άνδρας δεξιά είναι ο Σαλβατόρ Μπακόλας, 1922-2012, ή ‘Σωτήρης’, ο μοναδικός από την οικογένειά του που επέζησε από το Ολοκαύτωμα.
Το συνεργείο, υπό την εποπτεία του ζωγράφου Δημήτρη Μεγαλίδη, και με τη συμμετοχή του Κώστα Μακρή, γύρισε αρκετά μέτρα φιλμ, από τα οποία έχουν διασωθεί αυτά τα αποσπάσματα που μπορείτε να δείτε παρακάτω στο βίντεο.
Τα μέλη του συνεργείου:
Περιγραφή των σκηνών:
Δείτε επίσης:
Αρχειακό υλικό – Αιχμάλωτοι του ΔΣΕ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού
Τελικά υπάρχουν δύο ταινίες για “την αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας” στον Εμφύλιο!
Ντοκιμαντέρ της Ρένας Χριστάκη, με τίτλο ‘Οι ζωγράφοι στα βουνά της ελεύθερης Ελλάδας, 1941-1945′, εδώ.
Οι σελίδες και τα ιστολόγια του ερευνητή της φωτογραφίας, Μανώλη Κασιμάτη, από την ‘Πολιτιστική Εταιρεία Φωτογραφίζοντας’, κλικ εδώ ή π.χ. εδώ.
# Αγνωστο σπάνιο φιλμ από τις μέρες της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς, Οκτώβριος 1944
Αγνωστο σπάνιο φιλμ από τις μέρες της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς, Οκτώβριος 1944
# Σπάνιες φωτογραφίες από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τη ναζιστική Κατοχή, 30 Οκτωβρίου 1944
http://xyzcontagion.wordpress.com/2012/10/30/spanies-foto-uessaloniki-apelef8erosi/# Οι κινηματογραφιστές του ΕΛΑΣ – Ολα τα φιλμ-ντοκουμέντα
http://xyzcontagion.wordpress.com/2011/03/24/kinimatografistes-elas/# Μετά 69 χρόνια, η μοναδική ανφάς χαμένη φωτογραφία με το κομμένο κεφάλι του Αρη Βελουχιώτη από τον φανοστάτη της πλατείας στα Τρίκαλα + Βιβλιογραφία
http://xyzcontagion.wordpress.com/2014/02/17/# 1976-2000 – Συλλογή φωτογραφιών από 25 χρόνια διαδηλώσεων και συγκρούσεων με τα ΜΑΤ και με τους «αγανακτισμένους πολίτες»
# Τελικά υπάρχουν δύο ταινίες για “την αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας” στον Εμφύλιο!
http://xyzcontagion.wordpress.com/2011/02/18/telika-yparxoun-dyo-tainies/# Αρχειακό υλικό – Αιχμάλωτοι του ΔΣΕ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού
http://xyzcontagion.wordpress.com/2011/03/06/arxeiako-yliko-aixmalotoi-tou-dse/# Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, Ιωάννινα, 25 Μαρτίου 1944, όλη η σειρά των 19 φωτογραφιών
http://xyzcontagion.wordpress.com/2013/05/25/ioannina-ebraioi/# Ντοκιμαντέρ – Η άγνωστη εξέγερση των Ελλήνων Εβραίων στο Αουσβιτς τον Οκτώβριο του 1944
http://xyzcontagion.wordpress.com/2012/05/12/ntokimanter-agnosti-eksegersi-ellines-ebraioi/# Οι δωσίλογοι δημοσιογράφοι της Θεσσαλονίκης – 1942: «Αρκετά εβραϊκά όντα έμειναν στον τόπο» – 1943: «Αι ελληνικαί γεννεαί θα εορτάσουν όταν αποκαθαρθή η γάγγραινα με τους κίτρινους αστέρας» (Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, το “Μαύρο Σάββατο” της 11ης Ιουλίου 1942)
http://xyzcontagion.wordpress.com/2015/01/13/mavro-sabbato/# Μιχάλης Νικολινάκος – Ο σεμνός ζεν πρεμιέ και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, από το μπλόκο της Κοκκινιάς στη μεγάλη οθόνη
http://xyzcontagion.wordpress.com/2013/08/18/nikolinakos/# Κουίζ με δέκα άγνωστες σπάνιες φωτογραφίες – Δίνοντας εικόνα στα άγνωστα πρόσωπα γνωστών ιστορικών προσωπικοτήτων
http://xyzcontagion.wordpress.com/2013/02/25/quiz-me-deka-spanies-fotografies/# Δύο φωτογραφίες, Θεσσαλονίκη, 1947 – Η στιγμή της εκτέλεσης αριστερών καταδικασθέντων εις θάνατον
http://xyzcontagion.wordpress.com/2012/06/27/dyo-fotografies-thessaloniki-1947-ektelesi/# Ενα χαμένο άγνωστο φιλμ – Πρόσφυγες του 1922, Σμύρνη, Αθήνα, Πειραιάς
http://xyzcontagion.wordpress.com/2011/04/10/xameno-film-1922-smyrni-athina-peiraias/# Μια συγκλονιστική (αντιπολεμική) φωτογραφία που αξίζει εκατομμύρια λέξεις
http://xyzcontagion.wordpress.com/2012/08/31/mia-antipolemiki-fotografia/# Μικρό καλοκαιρινό κουίζ – Ποιοι είναι οι δύο 14χρονοι;;;
http://xyzcontagion.wordpress.com/2013/08/05/kalokairino-quiz-14xronoi/# Τέσσερα χρόνια πόλεμος, 50 φωτογράφοι, 248 φωτογραφίες – Βοσνία 1992-1995
https://xyzcontagion.com/2015/04/09/bosnia-248-photos/
Το εξώφυλλο του βιβλίου
«Μια μονογραφία για τη ζωή και το έργο της πρωτοπόρου παιδαγωγού Ρόζας Ιμβριώτη. Η παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη (1898-1977) με το πρωτοποριακό της έργο σφράγισε τον 20ό αιώνα. Όλη της τη ζωή έδωσε πολυεπίπεδο αγώνα για την αναβάθμιση σχολείου και κοινωνίας, τόσο ως καθηγήτρια όσο και μέσω της ευρύτερης πολιτικής της δράσης (στο ΕΑΜ και στην ΕΠΟΝ, στην εξορία, στο ΚΚΕ, στον αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών), που αναδεικνύει το ουσιαστικό ενδιαφέρον και την αγάπη της για την Ελλάδα και τους Έλληνες».
Εχει δημοσιευτεί ένα σχετικό σημείωμα στην εφημερίδα “Τα Νέα”, το Σάββατο 26 Φεβρουαρίου 2011, με τίτλο “Σχολείο: κόντρα για την Ιστορία από το 1920!” και συντάκτη τον Μανώλη Πιμπλή, κλικ εδώ.
Ρόζα Ιμβριώτη
Με την ευκαιρία να σημειώσουμε τα εξής:
Στην Αθήνα, στις 26 έως 29 Μαΐου του 1946, έγινε το “Α’ Πανελλαδικό Συνέδριο Γυναικών“.
Στο Συνέδριο, σύμφωνα με στοιχεία της Ρόζας Ιμβριώτη, «πήραν μέρος 213 σωματεία, επαγγελματικά, επιστημονικά, φιλανθρωπικά, επιστημονικά, καλλιτεχνικά, με 120.000 μέλη. Το Συνέδριο έκλεισε τις εργασίες του με μεγάλη συγκέντρωση στο θέατρο “Κεντρικόν” στις 31 του ίδιου μήνα, όπου μαζεύτηκαν πάνω από 3.000 γυναίκες. Οι 631 αντιπρόσωποι που πήραν μέρος ήρθαν απ’ όλες τις γωνιές της Ελλάδας» .
Στο Συνέδριο έστειλαν χαιρετιστήρια τηλεγραφήματα η Διεθνής Δημοκρατική Ομοσπονδία Γυναικών, η πρόεδρος της Διεθνούς Ενώσεως για την Ισοπολιτεία, την Ελευθερία και την Ειρήνη, Μαργαρίτα Κόρμπετ Ασμπι, και η Γαλλική Επιτροπή Συντονισμού της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Γυναικών, η οποία μάλιστα απέστειλε και 50.000 γαλλικά φράγκα για τα παιδιά – θύματα του πολέμου.
Τα ντοκουμέντα, τα σχετικά με το συνέδριο αυτό, που κράτησε η Ρόζα Ιμβριώτη, εκδόθηκαν σε βιβλίο, από την “Πανελλαδική Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας” (“ΠΟΓ”), με τίτλο “Το πρώτο γυναικείο συνέδριο στην Ελλάδα, Α’ Πανελλαδικό Συνέδριο Γυναικών, Ντοκουμέντα από το αρχείο της Ρόζας Ιμβριώτη“, έκδοση ΠΟΓ Ελλάδας, χωρίς χρονολογία.
Στην επιμέλεια της έκδοσης αυτής δούλεψαν και οι: Ρούλα Κουκούλου, Ναταλία Αποστολοπούλου, Μαρία Κυριακίδου, Ελένη Ξένου και ο σύντροφος της ζωής της Ρόζας, Γιάννης Ιμβριώτης.
Πρακτικό ιδρύσεως, καταστατικό, πρακτικά συνεδριάσεων (όλα από τον Φεβρουάριο του 1946),
και ακόμη, το πρόγραμμα και οι ομιλίες του συνεδρίου, τα τηλεγραφήματα, οι χαιρετισμοί (όπως είπαμε, Μάρτιος του 1946), και πολλά άλλα.
Ωστόσο, στην τρίτη σελίδα το βιβλίο αυτό γράφει “Τόμος Α'”. Continue Reading →
Πρόκειται για ένα λεύκωμα που κυκλοφόρησε αμέσως μετά την απελευθέρωση από τους Ναζί, το 1945, μια συλλογική δουλειά με ποιήματα, κείμενα και χαρακτικά, από τον ΕΑΜικό εκδοτικό οργανισμό ‘Ο Ρήγας’.
Θυσιαστήριο της Λευτεριάς Πρωτομαγιά, εκδόσεις Ρήγας, 1945
Στα χαρακτικά και στα συνοδευτικά κείμενα βλέπουμε τις θυσίες του ελληνικού λαού, ξεκινώντας από τη θυσία του Αθανάσιου Διάκου μέχρι τους 200 εκτελεσμένους στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής την Πρωτομαγιά του 1944, τις μαζικές εκτελέσεις στο Δοξάτο, στα Καλάβρυτα, στο Δϊστομο, το μπλόκο στην Κοκκινιά, τους κρεμασμένους σε κοινή θέα στις πλατείες της Αθήνας, τους ανάπηρους πολέμου, που ήταν ο πρώτος (και εύκολος) στόχος των Ράλληδων, δηλαδή των μισητών προδοτών των Ταγμάτων Ασφαλείας, και πολλά άλλα.
Τα χαρακτικά, έργα ΕΑΜιτών καλλιτεχνών ασφαλώς, θα γίνουν αργότερα, ας πούμε τη λέξη, ‘διάσημα’ και θα αποτελούν την μόνιμη επιλόγή εικονογράφησης σε σχετικά θέματα.
Ενα πραγματικό ντοκουμέντο.
Κατηγορίες των μοναρχο-φασιστο-χιτων-ταγματασφαλητών και λοιπών ράλληδων-μπουραντάδων-πούλων-σούρληδων-παπαδόγκωνων-βουγιουκλάκηδων και λοιπών γερμανοντυμένων, που για να αποδείξουν τα περί «εξαχρείωσης των αγοριών και διαφθοράς των κοριτσιών» από τις οργανώσεις ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ-Αετόπουλα« (κυρίως για τις δυο τελευταίες),
τραγουδούσαν τραγούδια, όπως τη χίτικη εκδοχή του γνωστού “Γιούπι-Για-Για”, κάπως έτσι:
«Τα κορίτσια πούταν πρώτα στην ΕΠΟΝ
Τα κορίτσια πούταν πρώτα στην ΕΠΟΝ
πίνουν φάρμακα, πονάνε
και τον Στάλιν βλαστημάνε
που τις έβγαλε στον δρόμον τον κακόν».
Ή άλλο:
«Τώρα πούναι οι Γερμανοί
η κοιλιά σου είν’ αδειανή
κι όταν έρθουνε οι Ρώσοι
η κοιλιά σου θα φουσκώσει».
Ή άλλο:
«Και μπεμπέδες και δώρα πολλά
μας χαρίσαν τα ελληνικά βουνά
φουσκωμένες οι κοιλιές
τα φυσίγγια αρμαθιές
του ΕΛΑΣ ηρωίδες είν’ αυτές.
Και στους εννέα μήνες ακριβώς
βγαίνει ο μπέμπης ο βουνίσιος ο στρουμπουλός,
μα δεν ξέρει ο φουκαράς
ποιος να είναι ο μπαμπάς,
ασφαλώς κάποιος αλήτης του ΕΛΑΣ».
Οπερ, αφού «η έκλυσις των ηθών και η ανηθικότητα των μπολσεβίκων» διαπιστώνονταν, διότι, λέει, βρίσκανε στις τσέπες των «συμμοριτισών άφθονα φάρμακα διά τα αφροδίσια νοσήματα, συνεπεία των «προθέσεων των κομμουνιστών εαμικών να επιβάλλουν την πορνείαν και την ακολασία».
Οι ελαφρές ταξιαρχίες του Μάρκο(υ Βαφειάδη). Σκίτσο του Μποστ.