Ο Τάσος Κωστόπουλος, εκ των φορέων του ‘Ιού‘, σε ένα άρθρο του από την ‘Ελευθεροτυπία’ της Κυριακής 15 Μαΐου 2011 με τίτλο ‘Η απεργία και η βία‘.
ΤΑ «ΣΠΑΣΙΜΑΤΑ» ΕΧΟΥΝ ΚΙ ΑΥΤΑ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ
Η απεργία και η βία
Του ΤΑΣΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
Εχει γίνει πια του συρμού η φιλολογία περί της «πρωτοφανούς» (και, φυσικά, «απαράδεκτης») βίας που συνοδεύει τις γενικές απεργίες και τα συλλαλητήρια των τελευταίων χρόνων.
Οι αγώνες του εργατικού κινήματος δεν υπήρξαν πάντοτε «μη βίαιοι». Στιγμιότυπο από την ιστορική απεργιακή συγκέντρωση της 4ης Μαΐου 1886 -αυτή που γιορτάζουμε κάθε Πρωτομαγιά- με ανταλλαγή πυρών μεταξύ απεργών και αστυνομίας.
Κάποιοι καλοθελητές σπεύδουν να χρεώσουν το φαινόμενο στην «κουλτούρα της Μεταπολίτευσης», που υποτίθεται ότι εξακολουθεί να διέπει την ελληνική κοινωνία δύο δεκαετίες μετά την εγκατάλειψη των βασικών μεταπολιτευτικών προταγμάτων (περισσότερη δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη) από τις πολιτικές δυνάμεις που εκπροσωπούν το 85% του εκλογικού σώματος.
Κάποιοι άλλοι μιλούν για εντελώς νέο φαινόμενο, προϊόν των σύγχρονων μητροπολιτικών κοινωνιών και της παρακμής του πολιτικού μας συστήματος, ολωσδιόλου ξένο προς την «εγγενώς ειρηνική» φύση των μαζικών λαϊκών κινημάτων της νεοελληνικής ιστορίας.
Και οι δύο προσεγγίσεις ελάχιστη σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Μια μικρή περιδιάβαση στην ιστορία του τόπου αποδεικνύει πως η βία, ακόμη και κάποιες τυφλές εκδοχές της, ήταν πάντα ένα (παράπλευρο έστω) συστατικό στοιχείο των εγχώριων δυναμικών λαϊκών κινητοποιήσεων -είτε πρόκειται για τις επιθέσεις των αγροτών του Κιλελέρ στα τρένα που διέσχιζαν τον θεσσαλικό κάμπο, είτε για τη χρήση πιστολιών στην απεργία των τσιγαράδων του 1906, είτε για τον πετροπόλεμο και τα «νεράντζια με ξυραφάκια» στις διαδηλώσεις του 1954-56 για το Κυπριακό.
Από μια άποψη, η Μεταπολίτευση υπήρξε μάλιστα περίοδος εξαιρετικά περιορισμένης βίας στις διαδηλώσεις. Εποχή σχετικής υλικής ευδαιμονίας, διευρυνόμενου εκδημοκρατισμού και μεγάλων ελπίδων, κάθε άλλο παρά προσφερόταν για επιδείξεις απελπισμένης αγριότητας ή αυτοκτονικής αυτοθυσίας: οι άνθρωποι κατέβαιναν στους δρόμους όχι για να πεθάνουν ή να εκδικηθούν, αλλά με τη βεβαιότητα ότι μπορούν να κερδίσουν ένα καλύτερο αύριο. Τα τυφλά ξεσπάσματα πυκνώνουν, αντίθετα, σε περιόδους που οι «από κάτω» αισθάνονται πως έχουν σταθεί στον τοίχο και το μέλλον τους προδιαγράφεται έτσι κι αλλιώς ζοφερό.
Ενα τέτοιο βίαιο, ξεχασμένο αλλά νικηφόρο περιστατικό θα θυμίσουμε σήμερα. Πρόκειται για την καπνεργατική απεργία του 1896 στην (οθωμανική ακόμη) Καβάλα, όπως την κατέγραψε σε στίχους ο απεργός Ανδρίκος Βέττας. Δημοσιεύθηκε στην ποιητική του συλλογή «Σένα τα λέγω, πεθερά, για να τ’ ακούει η νύφη» (Κωνσταντινούπολη 1899), που επανεκδόθηκε το 2001 από το Ιστορικό και Λογοτεχνικό Αρχείο Καβάλας.
Η αφήγηση ξεκινάει με την ξαφνική απόφαση των εργοδοτών να μετακυλίσουν στους καπνεργάτες το κόστος της (τότε) οικονομικής κρίσης με περικοπές στα μεροκάματά τους:
«Σαράντα χρόνια στα καπνά ασπρίσαν τα μαλλιά μου,
στον νου μου δεν το έβαζα πως θά ‘βρω τον μπελιά μου.
Μα τώρα στα γεράματα στα τωρινά μας χρόνια
Αρχίσαν να γλυκολαλούν της πτώχειας τα αηδόνια.
Τον αλλαφράγκα Αύγουστον, στην πρώτη του ημέρα,
Είπον, τα μερομίσθια μας τάχουνε σπασμένα.
Δεν φτάνουν τόσα βάσανα οι μαύροι που τραβούμε,
μας δείχνουν το μονόπετρο, να πάμε να πνιγούμε»
Η αντίδραση δεν άργησε να ‘ρθει, με τα μόνα όπλα που έχουν στα χέρια τους οι μισθωτοί -την απεργία και τη διαδήλωση: (περισσότερα…)
Κλέων Ι. 15 Μαΐου 2011
Το άρθρο ανήκει στις κατηγορίες:
Βιβλία,
Επικαιρότητα,
Ιστορία,
Καταστολή,
Κοινωνικά κινήματα,
Νεότερη Ελλάδα 1833-1909,
Ντοκουμέντα,
Ποίηση,
Πρωτοπόροι Σοσιαλιστές,
Σπάνιες εκδόσεις,
Τέχνες και πολιτισμός,
Η ίδρυση της Παναχαϊκής, εφημερίδα Φορολογούμενος 14 Ιουνίου 1891
«Κάλλιστοι νέοι της ημετέρας πόλεως, έθεντο κατ’ αυτάς τας βάσεις λαμπρού Σωματείου, Γυμναστικού, δηλονότι Συλλόγου εις ον έδωσαν τον τίτλον «Παναχαϊκός Γυμναστικός Σύλλογος» και τον τύπον παρομοίων Σωματείων. Του Συλλόγου τούτου, υπέρ ου ευχόμεθα τα βέλτιστα, Πρόεδρος εξελέχθη ο συμπολίτης ημών κ. Γεώργιος Τζίνης»
(Πηγή: Εφημερίδα Φορολογούμενος 14 Ιουνίου 1891)
[Σημείωση δική μας: Που να το ήξεραν οι ‘κάλλιστοι νέοι’ της εποχής, τα παιδιά των αστών, ότι μετά από 100 και απαραπάνω χρόνια, κάποιοι θα τους έβγαζαν με το έτσι θέλω ‘αναρχικούς και ανατρεπτικά στοιχεία’].
Στις τάξεις των οπαδών της Παναχαϊκής είναι διαδεδομένη η πεποίθηση (ορθότερα: η ψευδής εντύπωση) ότι η ομάδα Παναχαϊκή ιδρύθηκε το 1891 από αναρχικούς. Αυτή η φήμη έχει πάρει κατά καιρούς διάφορες μορφές:
- Η Παναχαϊκή ιδρύθηκε από αναρχικούς της Πάτρας
- Η Παναχαϊκή ιδρύθηκε από μέλη του ‘Δημοκρατικού Συλλόγου Πάτρας’
- Η Παναχαϊκή ήταν η βιτρίνα κάποιων αναρχικών της Πάτρας («οι αναρχικοί εμπλέκονται με τον σύλλογο για συγκάλυψη έναντι του κράτους και της καταστολής από την τοπική αστυνομία, ώστε υπό την κάλυψή του συλλογου να μπορούν να συνεχίσουν την πολιτική τους δράση και την πολιτική επιμόρφωση των εργατών και των άλλων πολιτών της πόλης»).
Μία ενδεικτική εκδοχή αυτού του μύθου βρίσκουμε στην … ‘Διακήρυξη αρχών – Ποιοι είμαστε’ του οπαδικού συνδέσμου Navajo, κλικ εδώ:
«Στα τέλη του 19ου αιώνα ιδρύονται στην Πάτρα τα πρώτα συνδικάτα και σύλλογοι, από εργάτες και διανοούμενους αστούς που είχαν γοητευτεί από τις αναρχικές και σοσιαλιστικές ιδέες, με προεξέχων αυτών τον Δημοκρατικό Σύλλογο Πάτρας, μέλη του οποίου συγκαταλέγονται ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη του Παναχαϊκού Γυμναστικού Συλλόγου (1891), γι’ αυτό και η επιλογή των χρωμάτων κόκκινο/μαύρο».
Τίποτα από τα παραπάνω, όμως, δεν τεκμηριώνονται και από καμμία απολύτως πηγή.
Στο άρθρο αυτό εξετάζεται η φήμη αυτή καθ’ εαυτή (στην ουσία των ισχυρισμών της), αλλά και η διαδικασία διάδοσης της φήμης αυτής.
Δημοκρατικός Σύλλογος Πάτρας και Παναχαϊκή: Η ανύπαρκτη σχέση
Πράγματι, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα στην Πάτρα, ιδρύονται εργατικά συνδικάτα και πολιτικοί σύλλογοι. Ενα από αυτά ήταν και ο Δημοκρατικός Σύλλογος Πάτρας, μια εξαιρετικά ολιγάριθμη ομάδα. Οταν ιδρύθηκε τα μέλη της ήταν μόλις οκτώ (8). Στην ακμή της δραστηριότητας του ΔΣΠ τα μέλη ήταν δώδεκα (12). Επειτα από μία σύντομη δραστηριότητα δύο ετών, και μετά από μία δίωξη, ο Σύλλογος διαλύθηκε το 1877, και μόνον ένας εκ των μελών, ο Διονύσιος Αμπελικόπουλος, συνέχισε να έχει κάποια πολιτική δράση. Δεν έχει νόημα ασφαλώς να αναφερθούμε σε έναν σύλλογο που διαλύθηκε 14 ολόκληρα χρόνια πριν την ίδρυση της Παναχαϊκής, η οποία όπως ξέρουμε ιδρύθηκε το 1891. Κανένα από τα μέλη του ΔΣΠ δεν συγκαταλέγεται στα ιδρυτικά μέλη της Παναχαϊκής (Παναχαϊκός Γυμναστικός Σύλλογος), ούτε στα πρώτα Διοικητικά Συμβούλια.
(Πηγή: Μιχάλης Δημητρίου, Οι πρώτοι αναρχικοί στην Πάτρα, Περιοδικό Αντί, τεύχος 279, 18-01-1985)
[Σημείωση: Επειτα από τις συνεχείς μεταμορφώσεις του μύθου (όταν ο ένας ισχυρισμός καταρρίπτεται και όταν η τάδε πληροφορία αποδεικνύεται ανιστόρητη, οι διακινητές της φήμης εφευρίσκουν άλλον ισχυρισμό και επινοούν την δείνα πληροφορία), τώρα παρατηρήσαμε ένα άλλο φαινόμενο: Οι διακινητές του μύθου εντόπισαν τα ονόματα των 8 αυτών μελών του ΔΣΠ, και φυτεύουν κάποια ονόματα εδώ κι εκεί. Κι επειδή οι ‘πηγές’ τους είναι αποκλειστικά το διαδίκτυο, όπου ως γνωστόν γίνονται λάθη, βλέπουμε να μεταφέρονται αυτά τα λάθος ονόματα εδώ κι εκεί, κι έτσι εκτίθενται ακόμη μία φορά με τις λαθροχειρίες τους αυτές. Ομως το ψέμα έχει κοντά ποδάρια].
Τα μαυροκόκκινα χρώματα της Παναχαϊκής
Είναι ακόμη αδύνατο, το μαυροκόκκινο να δηλώνει αναρχοσυνδικαλισμό, διότι στην Πάτρα δεν υπήρχαν αναρχοσυνδικαλιστές (υπήρχαν σοσιαλουτοπιστές στην αρχή και χριστιανοκοινωνιστές, κυρίως στη δεκαετία του 1890, και αναρχοσυνδικαλιστές συναντάμε στην Ελλάδα γύρω στο 1900), ενώ ακόμη, σύμφωνα με τον Murray Bookchin, η κοκκινόμαυρη σημαία χρησιμοποιήθηκε μόλις το 1910 για μικρό χρονικό διάστημα και από λίγους, και διαδόθηκε σαν σημαία των αναρχοσυνδικαλιστών στη δεκαετία του 1930.
(Πηγή: Murray Bookchin, The Spanish Anarchists, σελ.57).
Με λίγα λόγια είναι αδύνατο οι ιδρυτές της Παναχαϊκής, (όταν μάλιστα δεν υπήρχαν καν αναρχοσυνδικαλιστές στην Πάτρα), να διάλεξαν τα χρώματα που θα χρησιμοποιούσαν τουλάχιστον 20 χρόνια αργότερα οι αναρχοσυνδικαλιστές της Ισπανίας.
Σχέσεις Παναχαϊκής και αρχών
Αντίθετα υπάρχουν πολλές αναφορές για τις στενές σχέσεις του Συλλόγου με τις αρχές του κράτους
(Πηγή: Πολλά στοιχεία στο βιβλίο ‘Πατραϊκή Δημαρχία, 20ος Αιώνας‘, έκδοση του Δήμου Πατρέων)
ενώ και οι δύο ύμνοι της ομάδας, από το 1892 και το 1893, είναι στη λογική της ‘Μεγάλης Ιδέας’ (βλέπε παρακάτω).
Ενδεικτικά, αναφέρουμε (από πηγές της ίδιας της ομάδας):
- Η Παναχαϊκή έδινε φιλικά με Αγγλους ναύτες στρατιώτες, δηλαδή με τον στρατό της μεγαλύτερης αποικιοκρατικής δύναμης εκείνης της εποχής. Βέβαια, πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι τότε δεν υπήρχαν ποδοσφαιρικές ομάδες, και πιθανώς η Παναχαϊκή είναι ο πρώτος σύλλογος που έπαιξε ποδόσφαιρο. (Πηγή: Εφημερίδα Νεολόγος, 19 Ιανουαρίου 1899)
- Το Υπουργείο Προεδρίας, ο Δήμος Πατρέων, η Εκκλησία, οι βουλευτές του Νομού και άλλες κρατικές αρχές την επιχορηγούσαν σε όλη τη διάρκεια της προπολεμικής ζωής της ομάδας:.Παράδειγμα:
Συνεδρίασις Δήμου Πατρέων 5ης Μαρτίου 1928
«[…] Υποβάλλονται υπό του Προέδρου (…)
3. Ευχαριστήριον της Παναχαϊκής Γυμναστικής Ενώσεως Πατρών όσον αφορά την υπό του Δήμου επιχορήγησιν αυτής εξ 60.000 δραχμών»
Και
«Το Υπουργείο Παιδείας, που ήταν τότε η εποπτεύουσα αρχή για τις αθλητικές οργανώσεις, είδε με συμπάθεια την ίδρυση της Παναχαϊκής ΓΕ και με πρωτοβουλία του γράφηκε στον κρατικό προϋπολογισμό του οικονομικού έτους 1923-24 πίστωση 3.000 δρχ. για την ενίσχυση της. Συγχρόνως ο υπουργός με έγγραφο του προς τον νομάρχη συνέστησε να συγκροτηθεί επιτροπή από τοπικούς παράγοντες, η οποία να αναζητήσει πόρους για την ίδρυση Σταδίου στην Πάτρα. Πριν από μερικά χρόνια το Υπουργείο, δια στόματος Ιω. Χρυσάφη, είχε υποσχεθεί να διαθέσει το κράτος ποσό 400.000 δρχ. για αγορά οικοπέδου και κατασκευή σταδίου, εάν τα δύο αθλητικά σωματεία συγχωνευθούν και γίνουν οικονομικώς αυτάρκη.»
(Πηγή: Πατραϊκή Δημαρχία 20ος Αιώνας, έκδοση του Δήμου Πατρέων]
Και
«Προς συμπλήρωσιν της ιστορίας ούτως ειπείν, των μουσικών οργάνων, οφείλω να μνημονεύσω ευφήμως του ονόματος του βουλευτού της επαρχίας ημών κ. Α. Ρικάκη της ενεργεία του οποίου δις επετράπη ημίν υπό της Σ. Κυβερνήσεως η ατελής αυτών εισαγωγή. Ο τε σύλλογος και το συμβούλιον επανελημμένως εξέφρασαν τω κ. Ρικάκη την ευγνωμοσύνην αυτών ανθ’ ων ευ έπαθον».
(Πηγή: Παναχαϊκός Γυμναστικός Σύλλογος, Λογοδοσία περί των κατά το Β’ έτος πεπραγμένων 1892-1893, Αναγνωσθείσα τη 21 Μαΐου 1983 υπό Χρ. Π. Κορύλλου προέδρου εν Πάτραις 1893)
- Στις συνεδριάσεις συμμετείχαν οι αρχές της πόλης, Δήμαρχος, Νομάρχης κ.ο.κ. Ειδικά σε εκείνες τις συνεδριάσεις πριν τη συγχώνευση των δύο συλλόγων, και μάλιστα απείλησαν να διακόψουν την επιχορήγηση, σε περίπτωση που δεν ξεπεράσουν τις διαφωνίες τους για το όνομα του νέου συλλόγου. Η εφημερίδα ‘Νεολόγος’ χαρακτήρισε τα δύο σωματεία «νεκρά λείψανα παλαιάς αθλητικής παραζάλης». Υπενθύμισε ότι όλες οι προσπάθειες για τη συγχώνευση τους απέτυχαν λόγω διαφωνιών σε ασήμαντα θέματα. Τέλος υποστήριξε ότι πρέπει, εάν και τώρα δεν συνενωθούν, να διακόψει ο Δήμος κάθε επιχορήγησηπρος αυτά και να πάψουν οι συνδρομητές τους να πληρώνουν συνδρομές. (Πηγή: Νίκος E. Πολίτης, Πατραϊκός Αθλητισμός, Β΄ Τόμος, Από την εποχή του Τόφαλου έως την ίδρυση της Παναχαϊκής, Αχαϊκές Εκδόσεις, 1997)
- Είχαν την υποχρέωση να συντάσσουν ‘Εκθεση πεπραγμένων’ και ‘Λογοδοσία’ και να την υποβάλλουν στις αρχές.
- Οι ύμνοι της είναι 100% στη λογική της ‘Μεγάλης Ιδέας’.
- Η Εκκλησία παρίστατο σε όλες τις εκδηλώσεις των ομάδων, όπως είναι φυσικό.
- Λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, οι παράγοντες του κράτους ήλθαν στην Πάτρα και αναζητούσαν αθλητές από την ομάδα για θα συμμετάσχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
- Ο Σύλλογος διατηρούσε και μουσική μπάντα (Φιλαρμονική) που έπαιζε εμβατήρια και εθνικοπατριωτικά θούρια σε παρελάσεις και εθνικές εορτές κ.λπ.
Η Αστυνομία προστατεύει την Παναχαϊκή:
Σε μια διένεξη που είχαν ενδοσυλλογικά, κάτι για το καταστατικό, ο Πολίτης γράφει σχετικά:
«Η διένεξη στους κόλπους του Παναχαϊκού δίχασε και την Πατραϊκή κοινωνία. Η αστυνομία φοβήθηκε μήπως την κρίσιμη συνέλευση ακολουθήσει ‘διασάλευσις τη τάξεως!!! Και για να προλάβει ενδεχόμενες συμπλοκές τοποθέτησε φρουρούς στο Γυμναστήριο και έβαλε νυκτερινές περιπόλους!!!»
(Πηγή: Νίκος E. Πολίτης, Πατραϊκός Αθλητισμός, Α΄ Τόμος, Η πρώτη δεκαετία 1891-1900, Αχαικές Εκδόσεις, 1994)
Η Παναχαϊκή απούσα από τους κοινωνικές αγώνες
Μία εφημερίδα σοσιαλιστική, κατηγορούσε το Σωματείο ότι είναι ‘αντιδραστικό’, της αστικής τάξης κ.λπ. την ίδια στιγμή που οι αστικές εφημερίδες της πόλης και της Ζακύνθου ζητούσαν τη δίωξη των ανατρεπτικών οργανώσεων, δηλαδή των αναρχικών, αλλά, όπως είναι φυσικό, δεν έλεγαν λέξη για την Παναχαϊκή.
Η μοναδική φορά που θα μπορούσε να πει κανείς κάτι ότι η συμπεριφορά της Παναχαϊκής θα μπορούσε να είχε και μια αγωνιστική/κοινωνική πτυχή είναι όταν το 1894 προτάθηκε στο Σύλλογο να λάβει μέρος σε ένα συλλαλητήριο για το δίκιο των σταφιδοπαραγωγών. Ομως με το επιχείρημα ότι ‘Πολιτική και αθλητισμός δεν έχουν καμμία σχέση‘, αποφασίστηκε να ΑΠΕΧΕΙ ο σύλλογος από το συλλαλητήριο.
Η υποτιθέμενη ‘βιτρίνα’
Υπάρχει το ‘επιχείρημα’ ότι δήθεν οι αναρχικοί είχαν σαν ‘κάλυψη’ την ομάδα για να αναπτύσσουν αναρχική πολιτική δραστηριότητα επειδή ‘τους κυνηγούσαν’. Η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφοερτική, για όποιον γνωρίζει έστω και ελάχιστα πράγματα για την ίδρυση αυτών των πρώτων σοσιαλιστικών κινήσεων. Οι αναρχικές/σοσιαλιστικές ομάδες της Πάτρας ήταν ολιγομελείς ομάδες, κλειστές με πολύ μικρή δραστηριότητα. Οι πατρινοί αναρχικοί ήταν εξαιρετικά ολιγάριθμοι. Ασφαλώς ήταν γνωστοί σε όλους και ειδικά στην αστυνομία. Ομοίως πασίγνωστοι, αλλά για άλλους λόγους ήταν οι παράγοντες της ομάδας, γιατροί, καθηγητές κ.λπ. ευυπόληπτα μέλη της κοινωνίας.
Είναι εντελώς χαζό λοιπόν το να φαντάζεται ο όποιος κάφρος οπαδός σήμερα ότι αυτοί οι δακτυλοδεικτούμενοι το πρωί έτρεχαν στα γήπεδα ή προπονούσαν ομάδες και το βράδυ έπαιρναν όλα τα συνομωτικά μέτρα για να συνεδριάσουν.
Ηταν δύο διαφορετικοί κόσμοι, οι ανατρεπτικές αυτές ομάδες και ο αθλητισμός, που δεν τέμνονταν, ούτε είχαν κάποιο σημείο επαφής.
Συμπέρασμα
Η Παναχαϊκή, όχι μόνο δεν είχε καμμία σχέση με τις σοσιαλιστικές/αναρχικές/ανατρεπτικές κινήσεις της Πάτρας των τελών του 19ου αιώνα, αλλά αντίθετα, ήταν δημιούργημα των αστών, όπως όλες οι ομάδες άλλωστε. Αστοί την δημιούργησαν, και αναπτύχθηκε με τη βοήθεια του κράτους και των αρχών. Ας μην ξεχνάμε ότι το νόημα του αθλητισμού σε εκείνα τα χρόνια ήταν η εκγύμναση για τη δημιουργία ικανών στρατιωτών.
Η διαδρομή του μύθου.
Οπως ξέρουμε αναρχικό κίνημα δεν υπήρχε στην Ελλάδα, για τουλάχιστον μία 50ετία, από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 έως τη Μεταπολίτευση. Δεν υπήρχαν αναρχικοί, ούτε οργανωμένοι, ούτε ανοργάνωτοι. Η επανεμφάνισή τους, κάπως μαζικά, τη δεκαετία του 1980, πολλές φορές (και μοιραία, θα λέγαμε) συνδέθηκε με άλλα νεολαιίστικα κινήματα, όπως αυτά των πανκ και των χούλιγκαν. Σύμφωνα με τη ‘λαογραφία’ του χώρου, το 1988 εμφανίστηκε ένα πανό σε μαυροκόκκινα χρώματα στην κερκίδα της Παναχαϊκής. Αυτός ο συγκεκριμένος οπαδός που το έφτιαξε, κατά δήλωσή του, ήταν χούλιγκαν, πάνκης και αναρχικός. Αργότερα υποστήριξε ότι τα μαυροκόκκινα χρώματα του πανό ήταν εκείνη η λεπτή γραμμή που ένωνε τους αναρχικούς της Πάτρας του, ας πούμε, 1888, με τους αναρχικούς πάνκ χούλιγκαν του 1988, δηλαδή έπειτα από 100 ολόκληρα χρόνια.
Για 100 ολόκληρα χρόνια, ποτέ κανένας δεν διανοήθηκε να συσχετίσει την Παναχαϊκή με το αναρχικό κίνημα, διότι όπως είπαμε ήταν δύο διαφορετικοί κόσμοι.
Ομως, στις αρχές της 3ης χιλιετίας ήρθε το διαδίκτυο. Και μαζί τα διάφορα φόρουμ κ.λπ. όπου ο καθένας μπορεί να γράφει ανεξέλεγκτα ό,τι θέλει (και ορθώς).
Ετσι είδαμε στο athens.indymedia, για πρώτη φορά τη θεωρία περί ‘ίδρυσης της Παναχαϊκής από αναρχικούς‘. Βασικό στοιχείο αυτής της θεωρίας είναι τα μαυροκόκκινα χρώματα, την οποία θεωρία καταρρίψαμε με επιχειρήματα παραπάνω.
Εκτοτε, η ‘διαδρομή του μύθου’ αυτού (συγκεκριμένα για τα μαυροκόκκινα χρώματα), έχει υποστεί συνεχείς μεταμορφώσεις, όπως δείξαμε στην αρχή του άρθρου (ξέρετε τώρα, όταν δεν μας κάθεται ο ένας ισχυρισμός και η τάδε πληροφορία, εφευρίσκουμε άλλον ισχυρισμό και χρησιμοποιούμε τη δείνα πληροφορία).
Κάποια στιγμή, κάποιος ανώνυμος συντάκτης σε αθλητική εφημερίδα, διαβάζοντας κάπου αυτές τις φήμες, τις αναπαρήγαγε, γράφοντας ένα μικρό σχόλιο, επίσης χωρίς τεκμηρίωση και στοιχεία.
http://athens.indymedia.org/local/webcast/uploads/metafiles/anarxia_kai_panaxa3.jpg
Από κει και έπειτα, και αφού το ίντερνετ είναι απέραντο, βλέπουμε συνεχείς αναφορές στο μύθο αυτό, συχνά με αλληλοσυγκρουόμενες πληροφορίες. Σε φόρουμ οπαδών, σε οπαδικές ιστοσελίδες και λοιπά. Εξακολουθεί όμως η ίδια κατάσταση, να μην υπάρχει οποιαδήποτε τεκμηριωμένη αναφορά στο όλο ζήτημα.
Τελευταίο θύμα αυτής της φήμης είναι και η ελληνική Βικιπαίδεια. Κάποιος οπαδός της Παναχαϊκής, κατά δήλωσή του αναρχικός, έχει προσθέσει στο λήμμα ‘Παναχαϊκή-Χρώματα‘ αυτόν τον ίδιο ισχυρισμό. Σε επικοινωνία μας με τη Βικιπαίδεια, στην οποία ζητούσαμε στοιχεία, ο ισχυρισμός διαγράφτηκε και στη θέση του μπήκε η φράση:
«Τα χρώματα της ομάδας είναι το κόκκινο και το μαύρο. Το κόκκινο από τα χρώματα του Παναχαϊκού και το μαύρο από τα χρώματα της ΓΕΠ»
Για να μετρήσουμε με το ρολόι, πόσο χρόνο θα πάρει για να επανέλθει ο ψευδής ισχυρισμός περί ‘ιδρύσεως της Παναχαϊκής από αναρχικούς’.
Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι τον μύθο τον διακινούν, ίσως αποκλειστικά, οι οπαδοί Navajo (και) στο φόρουμ τους, ενώ ο άλλος σύνδεσμος οπαδών της Παναχαϊκής, οι ‘Αχαιοί’ δεν ενστερνίζονται τίποτε σχετικό, όπως φαίνεται π.χ. εδώ, στο φόρουμ των ‘Αχαιών’. Επίσης, ούτε στον επίσημο ιστότοπο της ‘Παναχαϊκής’, στο official site, υπάρχει η παραμικρή αναφορά για αναρχικούς ιδρυτές της ομάδας, π.χ για την ιστορία της ομάδας, κλικ εδώ.
Και δυο λόγια προς τους οπαδούς (όχι μόνον της Παναχαϊκής, αλλά όλων των ομάδων)
Τώρα, το πως συμβιβάζεται, κάποιος να αυτοαποκαλείται ‘αναρχικός’, και ταυτόχρονα να δηλώνει ‘οπαδός‘ μιας ΠΑΕ, και να επιτρέπει στον εαυτό του και στους ομοϊδεάτες του να γίνονται μέρος και ενεργό μέλος μιας από τις πιο άθλιες ιστορίες του καπιταλισμού, εννοούμε τον χώρο του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, αυτό μπορεί να το απαντήσει μόνο η ψυχιατρική επιστήμη. Φαίνεται υπάρχουν αυτοαποκαλούμενοι ‘αναρχικοί’ που δεν τους ενοχλεί η δραστηριότητά τους να γίνεται άλλοθι, ούτε τους νοιάζει που συμμετέχουν και μπάινουν στο ίδιο κάδρο με καταστάσεις όπως το ξέπλυμα μαύρου χρήματος, η προτροπή στη βία, οι εκβιασμοί, τα στημένα παιχνίδια, οι σχέσεις παρακρατικών κυκλωμάτων και ποδοσφαιρικών παραγόντων, ο εκφασισμός, οι στρατιές αφοσιωμένων ‘στρατιών‘ (γαλάζιων και άλλων). Ούτε τους ενδιαφέρει ότι ουσιαστικά στηρίζουν μια εταιρεία, σε ένα χώρο δυσώδη και αποκρουστικό, αυτόν του ποδοσφαίρου. Οι απατεώνες που διοικούν τις ΠΑΕ, σίγουρα, βλέπουν όλους αυτούς που τρέχουν ‘για την ομάδα’ και γελάνε. Τα λαμόγια υπάρχουν επειδή υπάρχουν οι οπαδοί.
Και το επιχείρημα τους «να μην χαρίσουμε το χώρο του γηπέδου στους φασίστες» μάλλον αποδεικνύει ότι υπάρχει ένα καινούργιο είδος αυτοαποκαλούμενων αναρχικών, αυτών που παλεύουν για την εξυγίανση της βρώμας και της αθλιότητας των γηπέδων, θα τους λέγαμε ‘ρεφορμιστές αναρχικοί υπέρ της καθαρής αθλιότητας στα γήπεδα’.
Την χαρακτηριστική αυτή αφίσα, hooligans και antifa, λέει, και Navajo αναρχία, φρόντισαν να την κρύψουν στο indymedia, μετά την αναφορά μας σε αυτήν.
Μια χαρακτηριστική αφίσα: Χούλιγκανς, λέει, και Antifa (αντιφασίστες) και Navajo, αναρχία και αυτονομία, κλικ και εδώ. Ενεργό τμήμα και άλλοθι ενός από τα πιο εκφασισμένα στηρίγματα των καθεστώτων, παρά τις αδιαμφισβήτητες καλές προθέσεις των παιδιών αυτών. Και, ασφαλώς, αν αληθεύει ότι συνεδριάζουν σε χώρο που τους έχει διατεθεί από την επίσημη Παναχαϊκή, είναι και αυτό ένα ζήτημα -το τονίζω, αν αληθεύει..
Η άλλη εκδοχή για τα χρώματα
Η άλλη εκδοχή για το κοκκινόμαυρο χρώμα της Παναχαϊκής, είναι ότι τα χρώματα προέρχονται από την κοκκινόμαυρη σημαία του Ανδρέα Λόντου, από την επανάσταση του 1821.
Επίσης, ένας τοπικός ερευνητής και γνώστης της ιστορίας της Παναχαϊκής λέει: «Τα χρώματα του Παναχαϊκού ήταν κόκκινο και μαύρο και της ΓΕΠ ήταν μαύρο με πράσινο. Στο έμβλημά της η Παναχαϊκή χρησιμοποίησε επιπλέον και το χρυσό».
Ερευνα
Για την υποτιθέμενη σχέση Παναχαϊκής και αναρχικών, δεν υπάρχει καμμία σχετική αναφορά,
- ούτε στη βιβλιογραφία για το σοσιαλιστικό κίνημα (Μοσκώφ, Κουτσούκαλης, Βουρνάς, Κατσούλης, Βεργόπουλος, Κορδάτος, Λιβιεράτος, Λεονταρίτης, Δημητρίου, Νούτσος, Ζεύγος, Σκληρός, Δημάκης, Καραμπίλιας),
- ούτε στη βιβλιογραφία για τον πατραϊκό αθλητισμό (Πολίτης, Σταθόπουλος, διάφορα αθλητικά λευκώματα),
- ούτε στις διάφορες ιστορίες της Πάτρας (Λάζαρης, Θωμόπουλος, Τριανταφύλλου, Μαρασλής, Πολίτης κ.λπ).
Ακόμη, δεν υπάρχει καμμία σχετική αναφορά στο σώμα των ακόλουθων εφημερίδων της εποχής:
Τοξότης, Αχαΐα, Ρήγας, Μέλλον, Νεολόγος Πατρών, Πελοπόννησος, Μοχλός, Φορολογούμενος, Πάτρα, Φοίνιξ, Φιλόδημος, Φως, Αξίνη, Εργάτης, Ελληνική Δημοκρατία.
Πηγές
- Γιάννης Κορδάτος, Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος, εκδόσεις Μπουκουμάνη, 1972
- Μιχάλης Δημητρίου, Οι πρώτοι αναρχικοί στην Πάτρα, Περιοδικό Αντί, τεύχος 279, 18-01-1985
- Μιχάλης Δημητρίου, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα, Από τους ουτοπιστές στους μαρξιστές, εκδόσεις Γαβριηλίδη, Πλέθρον, Αθήνα, 1985
- Δημήτρης Λιβιεράτος, Κοινωνικοί αγώνες στην Ελλάδα (1923-1927), εκδόσεις Κομμούνα, 1985
- Δημήτρης Λιβιεράτος, Κοινωνικοί αγώνες στην Ελλάδα (1927-1931), εκδόσεις Κομμούνα, 1987
- Νίκος E. Πολίτης, Πατραϊκός Αθλητισμός, Α΄ Τόμος, Η πρώτη δεκαετία 1891-1900, Αχαικές Εκδόσεις, 1994
- Νίκος E. Πολίτης, Πατραϊκός Αθλητισμός, Β΄ Τόμος, Από την εποχή του Τόφαλου έως την ίδρυση της Παναχαϊκής, Αχαϊκές Εκδόσεις, 1997
- [Συλλογικό], 100 χρόνια Πατραϊκό ποδόσφαιρο,Λεύκωμα, Δήμος Πατρέων, Πάτρα 2006
- [Συλλογικό], Πατραϊκή Δημαρχία, 20ος Αιώνας, έκδοση του Δήμου Πατρέων
- Ισίδωρος Σιδερόπουλος, Το εργατικό κίνημα στο τέλος του 19ου αιώνα, Περιοδικό «Το Δόντι» σελ. 54-55, τεύχος 15, Ιούνης 2001
- Τάσος Σταθόπουλος, Αχαϊκό ποδόσφαιρο, 1891- 2010
Οι ύμνοι της Παναχαϊκής, που είναι 100% στη λογική της ‘Μεγάλης Ιδέας’:
(περισσότερα…)
Β.Μ. 25 Απριλίου 2011
Το άρθρο ανήκει στις κατηγορίες:
Επικαιρότητα,
Ιστορία,
Κοινωνικά κινήματα,
Μεταπολίτευση,
Νεότερη Ελλάδα 1833-1909,
Ντοκουμέντα,
Ποδόσφαιρο + Πολιτική,
Πρωτοπόροι Σοσιαλιστές,
Σκελετοί στη ντουλάπα,
Σπάνιες εκδόσεις,
Ο Τάσος Κωστόπουλος, εκ των φορέων του ‘Ιού‘, σε ένα άρθρο του από την ‘Ελευθεροτυπία’ της Κυριακής 27 Μαρτίου 2011 με τίτλο ‘«Αθήνα, η πρωτεύουσα της Κάτω Αλβανίας», Ενα άγνωστο κείμενο του Ιωνα Δραγούμη, Ενα σενάριο «υποθετικής ιστορίας» για την εθνική αφύπνιση των Αρβανιτών‘.
Σύμφωνα με το σενάριο του Ιωνα Δραγούμη (επάνω), ο υδραίος καπετάνιος Αντώνιος Κριεζής (κάτω) θα εξελισσόταν -ως Αρβανίτης- σε ναύαρχο του αλβανικού στόλου.
ΕΝΑ ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΙΩΝΑ ΔΡΑΓΟΥΜΗ
«Αθήνα, η πρωτεύουσα της Κάτω Αλβανίας»
Ενα σενάριο «υποθετικής ιστορίας» για την εθνική αφύπνιση των Αρβανιτών
Του ΤΑΣΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
Της μόδας έγιναν τα τελευταία χρόνια οι δημόσιες συζητήσεις (και καβγάδες) για τη διαδικασία διαμόρφωσης του νεοελληνικού έθνους.
Τα σχετικά ερεθίσματα δεν έλειψαν: από το βιβλίο Ιστορίας της Στ’ Δημοτικού, που έπεσε θύμα του υπό διαμόρφωσιν «εθνικού χώρου» το 2007, μέχρι την τρέχουσα τηλεοπτική σειρά του Σκάι περί 1821.
Το ενδιαφέρον αυτό δεν είναι καθόλου περίεργο. Οχι μόνο επειδή συμπίπτει με την πολιτική εδραίωση και τηλεοπτική υπερπροβολή της εγχώριας ακροδεξιάς, που στηρίζει το επικοινωνιακό προφίλ της (και) στην προάσπιση της «εθνικά ορθής» εκδοχής του παρελθόντος απέναντι σε κάθε λογής αμφισβητήσεις. Αλλά και γιατί, σε καιρούς που το ευρωπαϊκό όραμα μισού αιώνα αργοπνίγεται στον βάλτο του μνημονίου χωρίς ορατή διέξοδο, η στροφή στο παρελθόν φαντάζει σχεδόν μονόδρομος: είτε φυγής είτε αναστοχασμού τής έως τώρα συλλογικής μας πορείας.
Ως συμβολή στην εθνική επέτειο, δημοσιεύουμε ένα άγνωστο μέχρι σήμερα κείμενο του Ιωνα Δραγούμη. Πρόκειται για ένα σενάριο «υποθετικής ιστορίας» (virtual history), ενοφθαλμισμένο σε έκθεση που συνέταξε για τον υπουργό Εξωτερικών Αλέξανδρο Σκουζέ ως υποπρόξενος στο Δεδεαγάτς (τη σημερινή Αλεξανδρούπολη).
Αντικείμενό του, το ενδεχόμενο μιας διαφορετικής εθνικής εξέλιξης των Αρβανιτών της νότιας Ελλάδας, αν εξωτερικές επιρροές είχαν ευνοήσει μια πρόωρη «αφύπνιση» του αλβανικού εθνικισμού πριν η επανάσταση του 1821 εντάξει οργανικά αυτούς τους πληθυσμούς στο νεοελληνικό έθνος. Ολόκληρη η έκθεση φυλάσσεται στο προσωπικό αρχείο του Ιωνα, στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη (Εν Δεδεαγάτς τη 9.3.1906, αριθ.80).
Αντώνιος Κριεζής
Δύο επισημάνσεις είναι εδώ αναγκαίες. Σε όλο το κείμενο, ο Δραγούμης αναφέρεται σε «Αλβανούς», ακολουθώντας την τρέχουσα πρακτική των ελλήνων λογίων της εποχής του. Αντίθετα με σήμερα, που οι λέξεις «Αρβανίτης» και «Αλβανός» έχουν σαφώς διακριτό περιεχόμενο, εκείνα τα χρόνια η μεταξύ τους διαφορά αφορούσε όχι το περιεχόμενο αλλά το ιδίωμα εκφοράς του λόγου: για «Αρβανίτες» (της Ελλάδας ή της Αλβανίας) μιλούσαν οι αγράμματοι και οι δημοτικιστές, «Αλβανούς» αποκαλούσαν τους ίδιους ανθρώπους οι λόγιοι.
Η δεύτερη επισήμανση αφορά τη δεδηλωμένη νοσταλγία του Δραγούμη για την παλιά ισχύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Δεν πρόκειται για παραδοξολογία αλλά για κοινό τόπο της ελληνικής διπλωματικής σκέψης της εποχής: στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα, η αντιμετώπιση της «σλαβικής απειλής» περνούσε από μια ελληνοτουρκική συμμαχία εμπόρων, γραφειοκρατών και γαιοκτημόνων απέναντι στη σλαβόφωνη χριστιανική αγροτιά. Η σκιά αυτής της συμπόρευσης είναι ορατή και στο υποθετικό σενάριο του Ιωνα: (περισσότερα…)
![Ακροναυπλία [Πηγή: Αρχειολόγιο ΑΣΚΙ]](https://xyzcontagion.com/wp-content/uploads/2017/05/ceb1cf81cf87ceb5ceb9cebfcebbcf8cceb3ceb9cebf-ceb1cf83cebaceb9-ceb1cebacf81cebfcebdceb1cf85cf80cebbceafceb1-003.jpg)
![Παρτσαλίδης κά [Πηγή: Αρχειολόγιο ΑΣΚΙ]](https://xyzcontagion.com/wp-content/uploads/2017/05/ceb1cf81cf87ceb5ceb9cebfcebbcf8cceb3ceb9cebf-ceb1cf83cebaceb9-cf80ceb1cf81cf84cf83ceb1cebbceafceb4ceb7cf82-002.jpg)
![Θεσσαλονίκη, Ισραηλιτικό Νεκροταφείο Cimetiere Israelite [William A. Rosenthall Judaica Collection Postcards 1929].](https://xyzcontagion.com/wp-content/uploads/2016/07/1929-xx-xx-ceb8ceb5cf83cf83ceb1cebbcebfcebdceafcebaceb7-ceb9cf83cf81ceb1ceb7cebbceb9cf84ceb9cebacf8c-cebdceb5cebacf81cebfcf84ceb1cf86.jpg)
