Δημήτρης Ψαρράς – Η κατοχή και οι «χούλιγκαν», Επεισόδια στο ποδόσφαιρο του 1944 (άρθρο στην “Ελευθεροτυπία” 2011-05-08)

Μεγάλη σύμπτωση. Αυτήν την περίοδο, στα πλαίσια της ενότητας “Ποδόσφαιρο και Πολιτική“, μελετάμε τα ποδοσφαιρικά της Κατοχής, και συγκεκριμένα τους φιλικούς αγώνες στη Θεσσαλονίκη, μεταξύ των ομάδων της πόλης, καθ’ υπόδειξη και με προτροπή των γερμανικών αρχών κατοχής. Φαίνεται ότι και ο Δημήτρης Ψαρράς, εκ των φορέων του “Ιού“, μελετάει το ίδιο θέμα. Ας δούμε, λοιπόν, το άρθρο του με τίτλο “Η κατοχή και οι «χούλιγκαν»“, από την εφημερίδα “Ελευθεροτυπία” της Κυριακής 08 Μαΐου 2011.

ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΣΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΤΟΥ 1944

Η κατοχή και οι «χούλιγκαν»

«Ο αγών της προπαρελθούσης Κυριακής μεταξύ Αρεως-ΠΑΟΚ διεκόπη άνευ αποτελέσματος συνεπεία επεισοδίων. Είναι πολύ γνωστά, δυστυχώς, αυτά τα επεισόδια εις τον φίλαθλον κόσμον. Διότι είναι στερεότυπα. Συμβαίνουν συχνά, απ’ τα ίδια συνήθως πρόσωπα, τους ίδιους πάντοτε πρωταγωνιστάς».

Τα παραπάνω αποσπάσματα της εφημερίδας των δωσίλογων "Νέα Ευρώπη" θα μπορούσαν να φιλοξενούνται σε μια σύγχρονη εφημερίδα.

Το παραπάνω απόσπασμα θα μπορούσε να φιλοξενείται σε μια σύγχρονη εφημερίδα. Είναι όμως παρμένο από μια εφημερίδα που εκδιδόταν στη Θεσσαλονίκη ως προπαγανδιστικό όργανο των γερμανικών κατοχικών δυνάμεων, τη “Νέα Ευρώπη”. Ημερομηνία: 17 Ιουλίου 1944. Λίγες μέρες αργότερα θα γινόταν η απόπειρα δολοφονίας του Χίτλερ και η εφημερίδα θα υμνούσε τον Θεό που έσωσε τον Φύρερ και την Ελλάδα απ’ το χαμό.

Μαθαίνουμε λοιπόν ότι τα περιβόητα επεισόδια στα ποδοσφαιρικά γήπεδα, που επιχειρεί να καταστείλει η εκάστοτε πολιτική ηγεσία με τα γνωστά πενιχρά αποτελέσματα, έχουν ρίζα τόσο βαθιά ώστε ακόμα και οι γερμανοί κατακτητές δεν μπόρεσαν να τα ξεριζώσουν!

Ο τίτλος του ρεπορτάζ της κατοχικής εφημερίδας που υπογράφει ο «Νικ. Κον.» είναι «Γιατί δημιουργούνται τα “επεισόδια”» και σε υπότιτλο υποδεικνύονται και οι απαντήσεις

«Η έλλειψις αθλητικής αγωγής. Η ασυδοσία των ισχυρών παικτών. Χαρισμοί και μικροπολιτικαί των διοικούντων. Μικρές οι αιτίες των εκτρόπων και οι ίδιοι πάντοτε οι δημιουργοί».

Το κείμενο αναφέρεται και σε άλλα σημεία που μας θυμίζουν έντονα τη σημερινή κατάσταση του ελληνικού ποδοσφαίρου, όπως ο ρόλος των προπονητών και των παραγόντων:

«Επειτα είναι και οι σύμβουλοι. Μερικοί σύμβουλοι. Κυκλοφορούν μέσα στο γήπεδο για να “καθοδηγούν” τους παίκτας των. Συνήθως η καθοδήγηση αυτή συνίσταται στην έξαψη των πνευμάτων και στη δημιουργία τεχνητής ατμόσφαιρας δυσμενείας κατά του διαιτητού. Το κοινόν, όταν συμβαίνει -όπως συμβαίνει παρ’ ημίν- να είναι ποδοσφαιρικώς αμόρφωτον, παρασύρεται και φωνασκεί. Αι φωναί αυταί ασκούν ψυχολογικήν βίαν κατά του διαιτητού, την οποίαν καλλιεργούν τεχνηέντως και οι παίκται, διαμαρτυρόμενοι επιδεικτικώς κατά πάσης αποφάσεως του διαιτητού, σηκώνοντες τα χέρια των επιχειρούντες χειρονομίας που υπονοούν πολλά και παριστάνοντες τους αδικουμένους. Τότε τα επεισόδια προέρχονται από τους θεατάς εις μίαν στιγμήν εξάψεως αυτών».

Υπάρχουν βέβαια και κάποιες διαφορές. Το ποδόσφαιρο δεν ήταν τότε επαγγελματικό και οι πρώτοι ταραξίες που προκαλούσαν επεισόδια ήταν οι ίδιοι οι παίκτες:

«Κατά κανόνα πταίουν οι παίκται, πολλοί των οποίων αγνοούν τελείως τους κανονισμούς. Τα επεισόδια είναι πάντοτε εις την ημερησίαν διάταξιν και τα έκτροπα αποτελούν το απαραίτητο καρύκευμα για πολλούς “παλικαράδες” ποδοσφαιριστάς μας, οι οποίοι ευρίσκουν φαίνεται το ποδόσφαιρον πολύ άνοστο χωρίς αυτά τα καρυκεύματα».

Πάντως, οι αφορμές των επεισοδίων ήταν και πάλι παρόμοιες:

«Οι αφορμές των επεισοδίων δεν είναι ποτέ σοβαρές. Ενα κόρνερ που εσφυρίχθη άουτ (προηγουμένως στον αγώνα Αρεως-ΠΑΟΚ δεν έγινε κανένα επεισόδιο γιατί ένα άουτ εσφυρίχθη κόρνερ), ένα κακώς σφυριζόμενο οφσάιτ, ένα μη καταλογιζόμενο πέναλτυ είναι πάντοτε αφορμή επεισοδίων εφόσον οι παίκται μας δεν εσυνήθισαν να πειθαρχούν εις τον διαιτητήν ούτε να σέβωνται τις αποφάσεις του, έστω ακόμα και αν είναι άδικοι. Γιατί αν θα το ‘καμναν αυτό θα ‘δειχναν ότι είχαν μια κάποια αθλητική συνείδηση και πολλοί παίκται μας δεν θέλουν να δείξουν τέτοιο πράγμα από φόβο μήπως ο διαιτητής τούς περάσει για “κορόιδα”. Και δεν παίζει κανείς ως γνωστόν με το ρωμαίικο “φιλότιμο”…».

Και ως αιτία της διαιώνισης των επεισοδίων υποδεικνύεται η γνωστή ατιμωρησία και η ισχύς των μεγάλων σωματείων:

«Θυμάται κανείς φίλαθλος να ετιμωρήθη ποτέ εις το παρελθόν σοβαρώς παίκτης των λεγομένων μεγάλων σωματείων; Θυμάται κανείς να υπέστη καμίαν ποινήν ένα τέτοιο μεγάλο σωματείον, όσο μεγάλο και αν υπήρξε το σφάλμα του; Θυμάται κανείς να ετιμωρήθησαν διοικούντες και άλλοι παράγοντες διά παραπτώματα εκτάκτως χονδρά και αηδιαστικά; Ασφαλώς όχι. Διότι αυτά τα λεγόμενα μεγάλα σωματεία κρατούν από πολλών ετών την διοίκησιν του ποδοσφαίρου μας στα χέρια των και αυτά καλούνται να τιμωρήσουν εαυτά και άλληλα. Και φυσικά οι ποινές αγνοούνται, συγγνώμη υπάρχει πολλή εις τας καρδίας των ατόμων, με διάφορες προφάσεις. Καμιά φορά θυμούνται τους κανονισμούς προκειμένου για πταίσματα ποδοσφαιριστών “μικροτέρων” ομάδων. Τότε όμως επεμβαίνουν δραστηρίως οι προστάται των τελευταίων, οι οποίοι επικαλούνται δικαίως τα προηγούμενα, κατά τα οποία εις παρομοίαν περίπτωσιν παίκτης “μεγάλου” σωματείου δεν ετιμωρήθη και αγνοούνται και εδώ οι κανονισμοί ή επιβάλλονται έτσι για τα μάτια του κόσμου κάτι χαϊδευτικαί ποιναί».

Θλιβερή είναι και η ομοιότητα των προτάσεων της φιλογερμανικής εφημερίδας με όσα ακούγονται κατά κόρον σήμερα για αυστηρότερες ποινές και για αυτόφωρες συλλήψεις:

«Ανάγκη και ανάγκη η οποία διετυπώθη όχι μόνο μία φορά κατά την διάρκειαν της ποδοσφαιρικής μας ζωής, να πατάσσονται οι ταραξίαι, όσο υψηλά και αν βρίσκονται, και τώρα που υπάρχει ένας μεγάλος πάλιν ποδοσφαιρικός οργασμός και όταν σε 2-3 μήνες θα ξαναμπούμε στη νέα ποδοσφαιρική περίοδο.

Να πατάσσωνται οι κακοί παίκται με ποινάς αυστηράς, τις οποίες προβλέπουν οι κανονισμοί, να επιβάλλωνται κυρώσεις σε παρεκτρεπόμενα σωματεία και σε αναξίους τυχόν συμβούλους των και να αποκτήση περισσότερον ενεργά δικαιώματα η αστυνομική μας αρχή. Δεν υπάρχει λόγος να καταστέλλωνται απλώς αι σκηναί από την χωροφυλακήν. Πρέπει οι πταίσται και δημιουργοί σκηνών να απάγωνται αμέσως εις το τμήμα όπου να υφίστανται τις νόμιμες συνέπειες των έργων τους. Αλλως οι αγώνες να διακοπούν».

Ας τα έχουν όλα αυτά υπόψη τους όσοι προτείνουν ως λύση τα διαρκώς σκληρότερα μέτρα, την ακραία αστυνόμευση κ.λπ. Αν δεν κατάφεραν τα Ες Ες να λύσουν την αντιπαλότητα Αρη-ΠΑΟΚ, ας μην περιμένουμε από τις δυνάμεις του κ. Παπουτσή μεγαλύτερη επιτυχία. Από την άλλη πλευρά, ας αναρωτηθούμε και για τους λόγους που οι γερμανικές κατοχικές δυνάμεις άφηναν ανεξέλεγκτα τα επεισόδια στα γήπεδα, την ίδια ώρα που η παραμικρή αντιστασιακή κοινωνική ή πολιτική δραστηριότητα οδηγούσε κατευθείαν στο εκτελεστικό απόσπασμα, ενώ ακόμα και τα πάρτι ήταν απαγορευμένα.