Τάσος Κωστόπουλος – Κριτική στο βιβλίο Σπύρος Καράβας, “Η ταξική «καρδιά» του Μακεδονικού” (άρθρο στην “Ελευθεροτυπία” 2010-12-28)
Ο Σπύρος Καράβας είναι επίκουρος καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου, και συγγραφέας, μεταξύ άλλων, του βιβλίου “Η ταξική «καρδιά» του «Μακεδονικού», Μακάριοι οι κατέχοντες την γην. Γεωκτητικοί σχεδιασμοί προς απαλλοτρίωση συνειδήσεων στη Μακεδονία 1880-1909” (εκδόσεις Βιβλιόραμα), Αθήνα 2010.
Από το εξώφυλλο του βιβλίου, Σπύρος Καράβας, Η ταξική «καρδιά» του Μακεδονικού, Aγρόκτημα στην Κορφούλα (Νοβοσέλο) Καστοριάς.
Μικρή πρόταση: Το βιβλίο αυτό, για το οποίο ο Τάσος Κωστόπουλος, εκ των φορέων του ‘Ιού‘ υπογράφει την κριτική, μαζί με κάποια ακόμη βιβλία, όπως π.χ. τη ‘Μακεδονική διαμάχη‘ του Loring Danforth, το ‘Μακεδονικές ιστορίες και πάθη (1870-1990)‘ της Αναστασίας Καρακασίδου, και τα ‘Απαγορευμένη γλώσσα, Κρατική καταστολή των σλαβικών διαλέκτων στην ελληνική Μακεδονία‘, αλλά και το ευρύτερου ιστορικού πεδίου ‘Πόλεμος και εθνοκάθαρση, Η ξεχασμένη πλευρά μιας δεκαετούς εθνικής εξόρμησης 1912-1922‘ του ίδιου του Τάσου Κωστόπουλου, κατά τη γνώμη μας, μπορούν να αλλάξουν μια για πάντα την τυχόν κοντόφθαλμη εθνικιστική οπτική όσων αναγνωστών ζουν μέσα στην άγνοια, και εάν είναι ανοιχτόμυαλοι και καλοπροαίρετοι, να καταλάβουν πολλές αλήθειεςτην αλήθεια για τους εθνικά Μακεδόνες και το Μακεδονικό έθνος.
Τα στοιχεία του βιβλίου εδώ και τα στοιχεία του συγγραφέα εδώ, από την Βιβλιονέτ.
Διαβάστε την κριτική, όπως δημοσιεύτηκε στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας “Ελευθεροτυπία” στις 28 Δεκεμβρίου 2010.
Η ταξική «καρδιά» του Μακεδονικού
Του ΤΑΣΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
Η ελληνική βιβλιογραφία για το Μακεδονικό Ζήτημα στην «κλασική» του φάση, μέχρι δηλαδή τους Βαλκανικούς πολέμους και την κατάλυση της οθωμανικής κυριαρχίας, χαρακτηρίζεται από μια έντονη ανισομέρεια. Από το εξώφυλλο του βιβλίου, αγρόκτημα στην Κορφούλα (Νοβοσέλο) Καστοριάς Από το εξώφυλλο του βιβλίου, αγρόκτημα στην Κορφούλα (Νοβοσέλο) Καστοριάς Αυτό που έχει μελετηθεί είναι κυρίως οι διπλωματικές και (με ισχυρή δόση εθνικά ορθής αυτολογοκρισίας) στρατιωτικές παράμετροι του ζητήματος. Οι κοινωνικές αντιθέσεις της μακεδονικής κοινωνίας πριν από το 1912 και η διαπλοκή τους με την ανάπτυξη των αντιμαχόμενων εθνικών κινημάτων και τις στρατηγικές επιλογές των εθνικών κέντρων, μόνο περιθωριακά έχουν θιγεί -συνήθως με παρεμπίπτουσες, δευτερεύουσες και λακωνικές αναφορές.
Κι όμως, το Μακεδονικό είναι πρακτικά αδύνατο να κατανοηθεί χωρίς τη γνώση του κοινωνικού πεδίου και των αντιθέσεων, πολιτική αντανάκλαση των οποίων υπήρξε η διαμάχη μεταξύ «ελληνοφρόνων» και «σλαβοφρόνων» Μακεδόνων στη διάρκεια μισού και πλέον αιώνα. Το σοβαρό αυτό κενό έρχεται να καλύψει το βιβλίο του Σπύρου Καράβα, επίκουρου καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου, «Μακάριοι οι κατέχοντες την γην. Γεωκτητικοί σχεδιασμοί προς απαλλοτρίωση συνειδήσεων στη Μακεδονία 1880-1909» (Αθήνα 2010, εκδ. Βιβλιόραμα).
Αντικείμενό του είναι μια ξεχασμένη αν και σημαντικότατη πτυχή αυτής της διαπλοκής του κοινωνικού με το εθνικό: τα σχέδια εξελληνισμού της (οθωμανικής ακόμη) Μακεδονίας διά του «εξελληνισμού» τής εκεί γεωκτησίας. Ως πηγές, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί υλικό από τα αρχεία του ΥΠΕΞ και προσωπικοτήτων της εποχής (Στέφανος Δραγούμης, Πηνελόπη Δέλτα κ.ά.), τον Τύπο των ημερών, κυρίως όμως ένα ντοκουμέντο προκλητικά αγνοημένο από την εγχώρια μακεδονολογία: το φυλλάδιο «Το έργον του ελληνισμού εν Μακεδονία», που τύπωσε το 1880 «ως χειρόγραφον» (σε περιορισμένο δηλαδή αριθμό αντιτύπων, για διανομή σε στενό κύκλο οικονομικών παραγόντων και στελεχών του ελληνικού κράτους) ο Αθανάσιος Ευταξίας.Τρικουπικός και τσιφλικάς
Απεσταλμένος της κυβέρνησης Τρικούπη στη Μακεδονία τα αμέσως προηγούμενα χρόνια, ο τελευταίος αναλύει χωρίς εξωραϊσμούς την «εθνολογική» και κοινωνική κατάσταση στην περιοχή, εισηγούμενος μια στρατηγική συστηματικής αγοράς οθωμανικών τσιφλικιών και μετατροπής τους σε «εστίες ελληνικής εθνικής ζωής», με στρατηγικό στόχο τον γλωσσικό εξελληνισμό και -προοπτικά- την εγχάραξη ελληνικής εθνικής συνείδησης στους σλαβόφωνους καλλιεργητές τους. Συνδυάζοντας την εθνική δράση με τα ιδιωτικά του συμφέροντα, ο Ευταξίας φρόντισε, άλλωστε, στο ίδιο διάστημα να μετατραπεί ο ίδιος σε τσιφλικά, αγοράζοντας ένα αγρόκτημα με σλαβόφωνους κολίγους στο Τίκφες.Ολόκληρο το φυλλάδιό του αναπαράγεται στο βιβλίο ως παράρτημά του, μαζί με δυο παρεμφερείς εισηγήσεις του 1859 (από τον εγκαταστημένο στις Σέρρες γιατρό Ιωάννη Θεοδωρίδη) και του 1909 (από τον πρόξενο Σερρών Αντώνιο Σαχτούρη). Η εμπιστευτική φύση της όλης «πραγματείας» είναι σαφής: ο Ευταξίας ξεκαθαρίζει στους επίλεκτους αναγνώστες του ότι «διά λόγους ευνοήτους εκρίθη επιβλαβής η δημοσίευσις αυτής» και ζητεί να μην «ανακοινώσωσιν αυτήν και εις άλλους, μη δυναμένους να τηρήσωσι το πράγμα εν απορρήτω».
Αποκαλυπτική είναι επίσης η περιγραφή από τον Καράβα της αντιμετώπισης του ντοκουμέντου από την «εθνικά ορθή» ελληνική ιστοριογραφία: είτε πλήρης αποσιώπηση είτε παραπλανητικές αναφορές, υψηλά δείγματα «της τέχνης τού να μιλάς αποσιωπώντας και να αποκαλύπτεις συγκαλύπτοντας» (σ. 42).
Τα… «κτήνη» του Δραγούμη
Χρησιμοποιώντας ως σκελετό το κείμενο του Ευταξία, και διασταυρώνοντάς το με παρόμοιες υπηρεσιακές εκτιμήσεις και εισηγήσεις μισού αιώνα, ο Καράβας φωτίζει εξαιρετικά το κοινωνικό υπόβαθρο της ελληνικής πολιτικής στην οθωμανική Μακεδονία. Από τις πρώτες κινδυνολογικές διαπιστώσεις του 1859 μέχρι τα εποικιστικά σχέδια του Ιωνα Δραγούμη, που το 1903 διαπιστώνει πως «απαιτείται όχι διατήρησις αλλά κατάκτησις της Μακεδονίας» με εγκατάσταση ελληνόγλωσσων γεωργών για ν’ αποτραπεί ο κίνδυνος να μετατραπούν κάποια μέρα σε ιδιοκτήτες τα «κτήνη [τα] λαλούντα την βουλγαρικήν» που καλλιεργούν τη γη της, η εικόνα που προβάλλει απέχει έτη φωτός από το εξωραϊστικό σχήμα της κυρίαρχης ιστοριογραφίας.Ο συγγραφέας δεν περιορίζεται ωστόσο στην τεκμηριωμένη αποδόμηση ενός ακόμη εθνικού μύθου. Καταδεικνύει, παράλληλα, την ευρωπαϊκή γενεαλογία αυτής της στρατηγικής: πρότυπο του γερμανοσπουδασμένου Ευταξία δεν ήταν άλλο από την πολιτική, που εφάρμοσε ο Βίσμαρκ για τον εκγερμανισμό των πολωνικών εδαφών της Πρωσίας. Αποκαλύπτει, επίσης, μια ξεχασμένη πρόταση της αγγλικής διπλωματίας προς τον σουλτάνο το 1869, δυο χρόνια μετά την εξέγερση των Φίνιανς, για εποικισμό της Μακεδονίας με «οικονομικά κατεστραμμένους και πολιτικά επικίνδυνους Ιρλανδούς αγρότες». Τελικά, το τελευταίο αυτό σχέδιο έμεινε στα χαρτιά -κι έτσι, το Δουβλίνο δεν αποτέλεσε έναν ακόμη παράγοντα του (ιστορικού αλλά και του σημερινού) Μακεδονικού …
Ολα τα άρθρα του ιστολογίου στην κατηγορία ‘Μακεδονικό‘
# Η τελευταία πληγή του εμφυλίου (έρευνα του ‘Ιού’ στο περιοδικό ΕΨΙΛΟΝ, 1999-11-21)
Η τελευταία πληγή του εμφυλίου (έρευνα του ‘Ιού’ στο περιοδικό ΕΨΙΛΟΝ, 1999-11-21)
# Απόρρητο ντοκουμέντο ‘Επιβουλή κατά της Μακεδονίας’ – Οι ανθέλληνες Ελληνες – Οι φάκελοι που δεν καίγονται (άρθρο στο περιοδικό ‘Σχολιαστής’, Σεπτέμβριος 1989)
http://xyzcontagion.wordpress.com/2011/02/23/aporrito-ntokoumento-epibouli-kata-tis-makedonias/
# Οι τρομοκρατικές επιδρομες της Χρυσής Αυγής στην περιοχή της Φλώρινας, στα χνάρια των Χαλυβδόκρανων της Εθνικής Ενώσεως Ελλάς (ΕΕΕ), 67 χρόνια πριν
http://xyzcontagion.wordpress.com/2014/09/23/xa-sta-xnaria-tis-eee-tromokratia-florina/
# NOF & Πάβελ Ράκοφσκι – Ιδεολογικές βάσεις του NOF, εισήγηση στο 2ο Συνέδριο του NOF, 1949
http://xyzcontagion.wordpress.com/2011/03/07/nof-pavel-rakofski/
# Τάσος Κωστόπουλος & Λεωνίδας Εμπειρίκος & Δημήτρης Λιθοξόου – Μια συζήτηση στη Φιλοσοφική Ελληνικός εθνικισμός και Μακεδονικό ζήτημα, 1992
http://x2t.com/filosofiki
# Ενα μακεδονικό λεξικό, με λέξεις και εκφράσεις στα μακεδονικά του 16ου αιώνα
http://xyzcontagion.wordpress.com/2011/01/31/ena-makedoniko-lexiko-tou-16ou-aiona/
# Τελικά υπάρχουν δύο ταινίες για ‘την αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας’ στον Εμφύλιο!
http://xyzcontagion.wordpress.com/2011/02/18/telika-yparxoun-dyo-tainies/
# Γιώργος Βραζιτούλης – Στρατηγοί και αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού στην Ανατολική Γερμανία, 1949
http://xyzcontagion.wordpress.com/2013/02/15/giorgos-vrazitoulis-stratigoi-antartes-dse-anatoliki-germania/
# Τάσος Κωστόπουλος – Κριτική στο βιβλίο Σπύρος Καράβας, ‘Η ταξική «καρδιά» του Μακεδονικού’ (άρθρο στην “Ελευθεροτυπία” 2010-12-28)
http://xyzcontagion.wordpress.com/2010/12/28/tasos-kostopoulos-kritiki-biblio-karabas-makedoniko/
# Μακεδονικό Ενημερωτικό Δελτίο ΛΟΖΑ – Ολα τα τεύχη από το 2000 ως σήμερα + Συν το μοναδικό τεύχος της ΒΙΕΝΑ ΛΟΖΑ
http://xyzcontagion.wordpress.com/2012/07/13/loza-ola-ta-tefxi/
Στο τεύχος #02, Αύγουστος 2000, υπάρχει ένα μικρό αφιέρωμα στους πολιτικούς πρόσφυγες του Εμφυλίου Πολέμου. Στο εξώφυλλό του, ένας από αυτούς, ο Αλεξάνταρ Πόποφσκι.
Βασιλική Μετατρούλου
6 Μαρτίου 2011 - 20:31
Κριτική-παρουσίαση του βιβλίου από την εφημερίδα “ΑΥΓΗ”
http://www.rnbnet.gr/details.php?id=1823
«Ο ιστορικός Σπύρος Καράβας είναι η σπάνια εκείνη περίπτωση ευφυούς και ακάματου ερευνητή που αφοσιώνεται στο υπό μελέτη ζήτημα αξιοποιώντας αξιοζήλευτα τις πηγές. Το πρόσφατο βιβλίο του “Μακάριοι οι κατέχοντες την γην – Γαιοκτητικοί σχεδιασμοί προς απαλλοτρίωση συνειδήσεων στη Μακεδονία 1880-1909″ (εκδόσεις Βιβλιόραμα) είναι ένα τέτοιο παράδειγμα.
Με αφορμή την αποσιωπημένη, από την ελληνική ιστοριογραφία, μελέτη – υπόμνημα του πολιτικού Αθανάσιου Ευταξία, “Το έργον του Ελληνισμού εν Μακεδονία” (1880), αναλύει τους τρόπους με τους οποίους σχεδιάστηκε η οικονομική και πνευματική διείσδυση στη Μακεδονία μέχρι τις παραμονές των Βαλκανικών Πολέμων με την προξενική έκθεση του Αντώνιου Σακτούρη (1909). Εκκινώντας από τα επίσημα κείμενα αναδεικνύει τα στερεότυπα και της αντιφάσεις της ελληνικής εθνικιστικής ιδεολογίας και ταυτόχρονα τους τρόπους με τους οποίους εργαλειοποιείται η Μεγάλη Ιδέα.
Το εξαιρετικό αυτό βιβλίο, προϊόν μακρόχρονης και κοπιώδους έρευνας στα αρχεία αλλά και στους τόπους που ορίζουν τη μακεδονική γη, δεν απευθύνεται μόνο στους ομότεχνους ιστορικούς, αλλά, ακριβώς επειδή χαρακτηρίζεται από ζωντάνια ύφους και σαφήνεια, έχουμε την ευκαιρία να το απολαύσουμε και οι μη ειδήμονες.
Μια πρώτη γεύση της μελέτης του Σπύρου Καράβα θα πάρουμε την Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου και ώρα 7 μ.μ., ημέρα της παρουσίασης του βιβλίου, στην αίθουσα εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 20).
Θα μιλήσουν οι: Σία Αναγνωστοπούλου, Λεωνίδας Εμπειρίκος, Τάσος Κωστόπουλος, Ανδρέας Λυμπεράτος. Συντονίζει ο Στρατής Μπουρνάζος.
Μ.Κ.»
Βασιλική Μετατρούλου
23 Μαρτίου 2011 - 15:28
Ενα άρθρο του Σπύρου Καράβα από την ΑΥΓΗ της 5ης Ιουλίου 2009,
Οι "ξενοσυνείδητοι" της XVης Μεραρχίας
Του Σπυρου Καραβα
Η ενδεκασέλιδη δακτυλόγραφη έκθεση του γραφείου Α2 της ΧVης Μεραρχίας έχει τίτλο: “Επί της καταστάσεως του πληθυσμού παραμεθορίου περιοχής Μεραρχίας” και είναι διαβαθμισμένη ως “άκρως απόρρητη”. Τα συνημμένα της παραρτήματα, Α και Β, λανθάνουν. Συντάχθηκε στις 30 Οκτωβρίου 1955, και όπως είθισται στις εκθέσεις αυτές, δίπλα στην ημερομηνία υπάρχει η συντομογραφία Σ.Τ.Γ. (: Στρατιωτικό Ταχυδρομικό Γραφείο) με τον κωδικό 917.
Ο επιτηρούμενος πληθυσμός της XVης Μεραρχίας
Η περιοχή ευθύνης της XVης Μεραρχίας περιελάμβανε ολόκληρο τον νομό Καστοριάς –όρια 1951– και το πρώην τμήμα Πρεσπών, που διοικητικά ανήκε στον νομό Φλωρίνης και αφορούσε την περιοχή που εκτείνεται δυτικά του Βαρνούντα (Περιστέρ), Βέρνου (Βιτσίου) και Τρικλαρίου όρους (Μάλι-Μάδι) και εκείνη εκατέρωθεν της Μικρής Πρέσπας, μέχρι την οροθετική γραμμή, στα βουνά της Σούα Γκόρα, που στην ιστοριογραφία για τον Εμφύλιο Πόλεμο έχει κωδικοποιηθεί ως χερσόνησος του Πυξού. Τουτέστιν την περιοχή των “άπαρτων κάστρων” (Γράμμος και Βίτσι), στην οποία έξι χρόνια πριν τη σύνταξη της συγκεκριμένης έκθεσης είχαν παιχτεί οι τελευταίες πράξεις του εμφυλίου δράματος.
Η αρχική ταξινόμηση της Μεραρχίας λαμβάνει ως βάση την “καταγωγή” και διαπιστώνει ισορροπία μεταξύ του γηγενούς σλαβόφωνου και ελληνόφωνου στοιχείου (39,84% και 40,33% αντίστοιχα), ενώ οι πρόσφυγες αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία, με 18,69%. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι στο ελληνόφωνο στοιχείο η έκθεση σιωπηρά συμπεριλαμβάνει τους γηγενείς Βλάχους –δίγλωσσους ή μη– των κοινοτήτων του Πισοδερίου, της Κλεισούρας και του Άργους Ορεστικού (Χρούπιστα), καθώς και τους προσφάτως εποικισθέντες Βλάχους από την Ήπειρο. Και επειδή οι καιροί είναι πονηροί, η ομαδοποίηση βάσει της “καταγωγής”, ναι μεν παραμένει διαχρονική αξία των ελλήνων επιτελών, δεν επαρκεί όμως για την ακριβή περιγραφή του φρονήματός τους. Έτσι το γραφείο Α2 της Μεραρχίας περνά σε επιμέρους ταξινόμηση του “κράματος” των πληθυσμών της περιοχής, όπως το χαρακτηρίζει. Το “γηγενές Σλαυόφωνον” στοιχείο κατατάσσεται σε: “ξενοσυνειδήτους” (40%), “ρευστής συνειδήσεως” (50%) και “ελληνικής συνειδήσεως” (10%). Με άλλα λόγια το 90% των σλαβόφωνων θεωρούνται ύποπτοι για το στράτευμα και ως εκ τούτου το ηθικό τους κρίνεται “αδιαβάθμητον λόγω της συνθέσεώς των εκ ατόμων ξενοσυνειδήτων και ρευστής συνειδήσεως”.
Η εδαφοποίηση του φρονήματος
Επειδή όμως οι παραπάνω ταξινομήσεις και λίγο πολύ γνωστές είναι από τα χρόνια του Μεσοπολέμου και από μόνες τους δεν οδηγούν με τρόπο απτό στον έλεγχο και τη χειραγώγηση του πληθυσμού, το γραφείο Α2 προχώρησε στην περαιτέρω κατάτμηση της περιοχής ευθύνης του. Έτσι οι κατηγοριοποιήσεις αφορούν πια το έδαφος. Το σύνολο των οικισμών της περιοχής τεμαχίστηκε σε πέντε ενιαία γεωγραφικά “εδαφικά διαμερίσματα”, βάσει εθνολογικών, ιστορικών και ιδεολογικών κριτηρίων.
Η λογική της ταξινόμησης, η οποία εκτίθεται στη συνέχεια, σκιαγραφεί με τον πιο απτό τρόπο τη μετεμφυλιακή πρακτική του ελληνικού κράτους στη χωρική της διάσταση. Η διαβάθμιση “επικινδυνότητας” στην κλίμακα της εθνικοφροσύνης δεν περιορίζεται μόνο στο ατομικό ή κοινοτικό φακέλωμα, αλλά διαχέεται και στιγματίζει ανάλογα το έδαφος. Στόχος, η δημιουργία διακριτών χωρικών ζωνών ώστε η δέσμη των κατασταλτικών μέτρων και ο βαθμός εφαρμογής τους να ανταποκρίνονται στις “πραγματικές” για κάθε ζώνη “ανάγκες”. Έτσι η λογική της μπάρας αποκτά μια εσωτερική-επιχειρησιακή διαβάθμιση, η οποία στα χέρια του στρατού μεταφράζεται στον βαθμό καταπίεσης, ευτελισμού και τρομοκρατίας που ασκούνται στα εδαφικά του διαμερίσματα. Οι αόρατες αυτές μπάρες ορίζουν τον διαφορετικό βαθμό επιβολής του στρατοκρατικού καθεστώτος με τα λόγια του Φίλιππου Δραγούμη.
Η εκκαθάριση του εδάφους και η εξελλήνιση του τόπου
Όπως θα φανεί στη συνέχεια, η αξιολόγηση της κατάστασης και τα ληπτέα μέτρα δεν αναλώνονται στην ελπίδα και συνακόλουθα στην προσπάθεια εξελλήνισης των γηγενών, αλλά σ’ αυτήν καθ’ εαυτή την εξελλήνιση του τόπου. Η διαφορά δεν αποτελεί λογοπαίγνιο ούτε ρητορική ακροβασία. Αντίθετα, η παραπάνω διαπίστωση είναι ουσιαστική και ερμηνευτική μαζί, γιατί παραπέμπει στην κυρίαρχη αντίληψη των επιτελών και στο κεντρικό ζητούμενο της ελληνικής πολιτικής ως προς την περιπόθητη Μακεδονία, από τη δεκαετία του 1870 και εντεύθεν. Μια πολιτική που δεν βασίζεται στον αλυτρωτισμό, όπως τεχνηέντως έχει καλλιεργηθεί από τη δημόσια ιστορία, αλλά προσδιορίζεται από μια γεωπολιτική λογική, η οποία στοχεύει και διεκδικεί το έδαφος.
Η δυσπιστία της XVης Μεραρχίας έναντι των επιμέρους διακρίσεων των σλαβοφώνων και συνακόλουθα η αμφιβολία της για τα αισθήματα ακόμη και των γκρεκομάνων αποτυπώνεται με έμμεσο αλλά σαφή τρόπο όταν αναφέρεται στους επαναπατρισθέντες σλαβόφωνους φυγάδες. Οι τελευταίοι, λόγω των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν επί τη επανόδω τους, καθίστανται εχθροί “της Ελλάδος και του καθεστώτος έτι μάλλον, αφ’ ου οι περισσότεροι είναι Σλαυϊκής συνειδήσεως και καταγωγής”.
Είναι προφανές εδώ ότι η καταληκτήρια λέξη καταγωγή συνδέεται νομοτελειακά με την εθνική συνείδηση. Συγχρόνως αποτελεί και τον εξηγητικό μίτο, πάλι νομοτελειακά, της εχθρότητας σύσσωμης της σλαβόφωνης κοινότητας απέναντι στην Ελλάδα και το καθεστώς της. Έτσι, με μια μονοκονδυλιά, καταστρατηγείται και μένει έκθετη η όλη διαδικασία κατάταξης σε κατηγορίες στην κλίμακα της εθνικοφροσύνης του γηγενούς σλαυοφώνου στοιχείου, αναιρείται η αιτιολογική της βάση, ενώ τα κριτήρια που επιστρατεύτηκαν μένουν μετέωρα. Το όλο ζήτημα τοποθετείται σε γονιδιακή βάση, με αποτέλεσμα τόσο οι κοινωνικές επιστήμες όσο και η πολιτική να σηκώνουν ψηλά τα χέρια. Αντίθετα ο στρατός νιώθει απόλυτη ικανοποίηση, καθώς έτσι εξηγείται το τρισχιλιετές, το αδιάσπαστον και το ανάδελφον του έθνους. Όσο για τους εχθρούς, το μήνυμα είναι σαφές και κρυστάλλινο, αλλά όχι καινούργιο. Το έχει εκπέμψει η θεά ιστορία από τον καιρό του Βουλγαροκτόνου. Η XVη Μεραρχία, απλά, μας το υπενθυμίζει.
Το γραφείο Α2, υπενθυμίζοντας το θεσμικό πλαίσιο, βάσει του οποίου η μετανάστευση “επιτρέπεται μόνον εις Εθνικόφρονα άτομα, μη επιτρεπομένης ταύτης εις τα αντεθνικώς δράσαντα”, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: “την διαφυγήν του Εθνικόφρονος στοιχείου και της παραμονής των αναρχικών”. Όπερ σημαίνει ότι θα μεταβληθεί επί τα χείρω “το ποσοστόν του Εθνικού στοιχείου”. Υπαινικτικά, για ακόμη μια φορά, ελληνόφωνοι και πρόσφυγες τοποθετούνται στη χορεία των εθνικοφρόνων ατόμων, ενώ οι σλαυόφωνοι σε εκείνη των αναρχικών.
Κατά τα λοιπά, το κλειδί για την ανάσχεση του εικαζόμενου κινδύνου προκύπτει αβίαστα διά της αντιστροφής του πλαισίου: εν πρώτοις “να σταματήση η μετανάστευσις των Εθνικοφρόνων κατοίκων των παραμεθορίων περιοχών” και εν δευτέροις “να επιτραπή η μετανάστευσις των αναρχικών και Σλαυοφρόνων ει δυνατόν οικογενειακώς”.
Τούτου δοθέντος, η ποινικοποίηση των φρονημάτων θα ισχύσει από την ανάποδη. Θα τιμωρούνται με απαγόρευση εξόδου από τη χώρα οι “υγιώς” σκεπτόμενοι και πράττοντες, ενώ θα τυγχάνουν του ευεργετήματος της απόκτησης διαβατηρίου οι θιασώτες του παραπετάσματος “αναρχικοί”, καθώς και οι επιρρεπείς στα δολάρια και στην αυτονομιστική προπαγάνδα εκ Καναδά, “σλαυόφρονες” αυτονομιστές. Εάν, μάλιστα, το “ει δυνατόν” της τελευταίας πρότασης, αποβεί όντως μπορετό, τότε η περιοχή ευθύνης της Μεραρχίας θα απαλλαγεί οριστικά από τον βραχνά της παρακολούθησης των εναπομεινάντων μελών των οικογενειών των μεταναστών, από τον έλεγχο των εμβασμάτων, από τη λογοκρισία της αλληλογραφίας κλπ., κυρίως όμως θα εξαλειφθεί το βέβαιο ενδεχόμενο της αναπαραγωγής του ανεπιθύμητου στοιχείου εντός των εθνικών ορίων. Έτσι θα καταστεί όχι μόνο λόγω, αλλά και έργω, το ζήτημα της σλαυομακεδονικής μειονότητας, ανύπαρκτο. Να θυμίσω εδώ ότι το 1955 οπότε συντάσσεται η εν λόγω έκθεση, η Ελλάδα, ως προς τους σλαβόφωνους Μακεδόνες, έχει ήδη εγκαινιάσει την πολιτική του ανύπαρκτου ζητήματος.
Εκείνο που ούτως ή άλλως οφείλει να καταλάβει η πολιτική ηγεσία, προκειμένου να εξασφαλιστεί η επιτυχία της επιχείρησης “εποικισμός”, είναι η προνομιακή μεταχείριση των εποίκων. Οι οδηγίες είναι σαφείς και ο στόχος ευκρινέστατος, καθώς ο εποικισμός αποτελεί μονόδρομο για τον ποθούμενο εξελληνισμό: “Να παραχωρούνται τα καλλίτερα κτήματα της περιοχής και εις έκτασιν 50-60 στρέμματα [στους εποίκους]. Διότι μόνον τότε θα εγκατασταθώσι καλοί Έλληνες οίτινες με την ευημερίαν των και το φρόνημά των θα επιβληθώσιν ευχερώς επί των εντοπίων Σλαυοφρόνων και μόνον διά του μέτρου τούτου θα καταστώσιν βαθμιαίως τα χωρία ταύτα Ελληνικά από Εθνικής απόψεως”. Και για να γίνει σαφέστερη η Μεραρχία ως προς τη σπουδαιότητα, από “Εθνικής απόψεως”, του μέτρου του εποικισμού, τονίζει με έμφαση: “Όλα τα άλλα μέτρα ουδεμίαν επίδρασιν σχεδόν θα έχουν διά την μεταστροφήν του πληθυσμού. Επιτακτική είναι η ανάγκη αμέσου εφαρμογής του μέτρου τούτου”.
Επειδή οι παραλήπτες της έκθεσης –αρχηγός ΓΕΣ, αρχηγός ΓΕΕΘΑ, υπουργός Εθνικής Αμύνης (βλ. πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, Μακεδόνας μάλιστα ο ίδιος)– ίσως δεν γνωρίζουν πού θα βρουν εκείνους τους καλύτερους Έλληνες με δύναμη επιβολής, που θα μεταστρέψουν ολοκληρωτικά τον πληθυσμό διά της χειραγώγησης των εντοπίων σλαυοφρόνων ώστε να καταστήσουν τα χωριά άπαξ διά παντός Ελληνικά, η Μεραρχία προσφέρει για μια ακόμη φορά τα φώτα της με τρόπο που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση επί της ανθρωπογεωγραφίας της πατρίδας: η επιλογή των εποίκων πρέπει να γίνει “εκ της Λοιπής ΕΛΛΑΔΟΣ (Πελοποννήσου-Κρήτης-Στερεάς) πλην ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ”. Ο θρίαμβος της Ελλάδας των Μακεδονομάχων.
Ο Σπύρος Καράβας διδάσκει Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Βασιλική Μετατρούλου
30 Μαρτίου 2011 - 00:19
Περίεργο. Ενα εθνικοπατριωτικό, ομοφοβικό, ρατσιστικό και στρατόγκαβλο φασιστολόγιο δίνει λινκ προς αυτό εδώ το άρθρο, σε άνα του ποστ με τον πρωτότυπο τίτλο:
Η "ΔΙΑΝΟΗΣΗ" ΩΣ ΠΕΜΠΤΗ ΦΑΛΑΓΓΑ.
Και δεν φοβάται μη … λερωθεί και μη του … κατσιάσει.
Dimitrios Golitsis
18 Οκτωβρίου 2014 - 09:59
Παρά την βαρύγδουπη προαναγγελία στην εισαγωγή περί “αντικειμενικής πραγματικότητας” η όλη ανάπτυξη του θέματος του βιβλίου είναι ολότελα επιλεκτική και μονομερής, ακολουθώντας και πολλοστή φορά τη πεπατημένη της μεταπολιτευτικής αριστερής ιστοριογραφίας. Δεν νοείται κατανόηση του τότε Μακεδονικού ζητήματος χωρίς αναφορές σε κεφαλαιώδη ζητήματα, όπως τα προ της εξέγερσης του Ίλιντεν γεγονότα (Απριλιανά 1903, ο ρόλος της βουλγαρικής εξαρχίας, το νεουτουρκικό κίνημα του 1908, το Πρωτόσκολο Πολίτη -Καλφώφ του 1924, η βουλγαρική οχράνα άμα τη εισόδω των Γερμανών το 1941 στην Ελλάδα. Η Ελλάδα σεβάστηκε τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου του 1913 αποδεχόμενη έκτοτε το τέλος των βουλγαρικών αναταράξεων 1880-1908, ενώ η Βουλγαρία έδρασε κάτω από την κάλυψη προσωρινών κατακτητών του ελλαδικού χώρου άλλες δυο φορές τόσο στη διάρκεια του πρώτου όσο και στη διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου.
Dimitrios Golitsis
18 Οκτωβρίου 2014 - 10:05
Αναφέρομαι στο πρόσφατο βιβλίο του του Σπύρου Καραβά: Μυστικά Παραμύθια από την Ιστορία της Μακεδονίας